HLVd u konopi: jak wykryć i chronić swoje rośliny?

Odkrycie HLVd i przeniesienie go na konopie indyjskie

HLVd został po raz pierwszy zidentyfikowany w 1987 roku w komercyjnych odmianach chmielu w Hiszpanii. Do niedawna był on znany wyłącznie jako patogen chmielu i roślin pokrewnych, takich jak chmiel japoński. Jednak w 2019 r. HLVd został po raz pierwszy wykryty u konopi indyjskich w Kalifornii, gdzie spowodował coś, co jest obecnie określane jako „dudding disease”. Termin ten opisuje główne widoczne objawy zakażenia HLVd, w tym zahamowanie wzrostu i inne zmiany morfologiczne, które omówimy dalej.

Wirus został początkowo wykryty w uprawie marihuany indoor. Pozostaje pytanie: jak się tam dostał, biorąc pod uwagę, że HLVd był wcześniej znany tylko z infekowania chmielu? HLVd może rozprzestrzeniać się w sposób mechaniczny lub poprzez nasiona i klony. Jego przenoszenie przez powietrze lub owady nie zostało jeszcze potwierdzone. Zanieczyszczenie mogło nastąpić poprzez narzędzia ogrodnicze lub odzież, które wcześniej były używane w kontakcie z zakażonym chmielem. Inną możliwością jest to, że transmisja nastąpiła podczas uprawy na zewnątrz, a wiroid został wprowadzony do pomieszczeń zamkniętych przez klony lub nasiona pozyskanych z zainfekowanych roślin zewnętrznych.

Wysokie stężenia wiroida HLVd wykryto w korzeniach roślin, gdzie można go zidentyfikować wkrótce po zakażeniu. Rodzi to możliwość, że wiroid został wprowadzony do obiektów zamkniętych poprzez skażone podłoża uprawowe lub kompostowane materiały. Wiadomo również, że rozprzestrzenia się przez systemy nawadniające, zwłaszcza recyrkulacyjne. Chociaż mogła to nie być początkowa droga infekcji, niewątpliwie odgrywa ona znaczącą rolę w szybkim rozprzestrzenianiu się wiroida w obiektach.

Rozprzestrzenianie się wiroida wśród growerów i jego rozprzestrzenianie się z USA do praktycznie każdego kraju uprawiającego konopie indyjskie można przypisać dystrybucji zainfekowanych klonów i nasion zarówno wśród growerów komercyjnych, jak i domowych. Klony z USA zostały zakupione przez dużych producentów w Kanadzie, Europie i Azji. Biorąc pod uwagę ogromną popularność kalifornijskich odmian i fakt, że obecność wirusa pozostawała niewykryta przez pewien czas, staje się jasne, dlaczego choroba ta stała się tak powszechna.

Objawy HLVd u konopi indyjskich

HLVd jest wiroidem, co oznacza, że jest niezwykle mały. Aby zilustrować jego rozmiar: gdyby bakteria była wielkości arbuza, wirus byłby mniej więcej wielkości winogrona, a wiroid byłby porównywalny do ziarenka maku. HLVd może pozostawać utajony przez dłuższy czas, nie wykazując żadnych widocznych objawów. Oznacza to, że możesz mieć go w swoim pokoju do uprawy lub ogrodzie, nie zauważając niczego niezwykłego. Jednakże, gdy staje się aktywny, powoduje charakterystyczne zahamowanie wzrostu. Liście stają się mniejsze, rośliny rosną wolniej, a odstępy między węzłami są znacznie zmniejszone. Objawy te można również przypisać złemu odżywianiu lub nieoptymalnym warunkom środowiskowym, co sprawia, że dokładna diagnoza jest niezbędna.

Szczególnie zauważalnym objawem jest kruchość łodyg. Rośliny nie rosną zbyt wysoko, a zarówno główne, jak i boczne gałęzie wyginają się, wydając się niezdolne do utrzymania własnego ciężaru. Gałęzie boczne mają tendencję do wzrostu poziomego i łatwo odrywają się od głównej łodygi. Innym możliwym wskaźnikiem jest żółknięcie żyłek liści. Objaw ten nie występuje jednak wyłącznie w przypadku HLVd i często jest spowodowany innymi czynnikami, dlatego ważne jest, aby nie wyciągać pochopnych wniosków wyłącznie na podstawie tej obserwacji.

Najbardziej krytycznym problemem powodowanym przez aktywną formę HLVd jest jej wpływ na produkcję trichomów, co prowadzi do zmniejszenia ilości metabolitów wtórnych, takich jak kannabinoidy i terpeny. Po połączeniu wszystkich objawów, zainfekowane rośliny są mniejsze, słabsze, wytwarzają mniejsze kwiaty i generują mniej żywicy. Produkcja kannabinoidów może spaść nawet o 30-50%, co stanowi znaczną stratę. Spadek ten występuje, ponieważ HLVd zakłóca procesy genetyczne i metaboliczne w roślinie, powodując niższą aktywność enzymów odpowiedzialnych za biosyntezę kannabinoidów.

Jeśli nie masz pewności, czy twoje rośliny są zainfekowane i chcesz to potwierdzić, możesz poddać je testom. Zazwyczaj wystarczy niewielka próbka korzenia, a test mogą wykonać laboratoria specjalizujące się w wykrywaniu HLVd. Koszt jest stosunkowo niski, zwykle poniżej 1000 CZK (168 PLN) za próbkę. Jeśli posiadasz rośliny mateczne i rozmnażasz z nich klony, inwestycja w testy jest wysoce zalecana.

Zapobieganie i ochrona

Jak wspomniano wcześniej, HLVd jest niezwykle mały i bardzo odporny. Gdy znajdzie się w pomieszczeniu do uprawy, będzie trudny do wyeliminowania. Dlatego też kluczem jest zapobieganie. Podstawową zasadą jest, aby nigdy nie wprowadzać do uprawy materiału roślinnego, który nie został przetestowany pod kątem HLVd. Wielu dostawców nasion oferuje obecnie partie, które zostały przebadane pod kątem tej infekcji. To samo dotyczy uprawy z klonów. Jeśli planujesz użyć klonów od kogoś innego do założenia własnych roślin matecznych, zawsze poddaj je testom na obecność HLVd i trzymaj je w kwarantannie, oddzielone od innych roślin, dopóki wyniki nie potwierdzą, że są wolne od infekcji.

W działalności komercyjnej niezbędne jest przeprowadzanie regularnych i powtarzalnych testów przy jednoczesnym wdrażaniu rygorystycznych standardów i procedur higieny. Minimalizuje to ryzyko wprowadzenia patogenów i zapewnia wczesne wykrycie infekcji. 

Najważniejszym krokiem jest regularna sterylizacja narzędzi, doniczek, sekatorów i wszystkich elementów systemów nawadniających. Sam alkohol nie jest niezawodny w eliminacji wiroida. Skutecznym rozwiązaniem jest **NaClO (podchloryn sodu)**, który można znaleźć w produktach takich jak czeska marka Savo. Sterylizacja światłem UV-C jest również wysoce skuteczna, ale musi być przeprowadzana w nieobecności ludzi, zwierząt lub roślin. Popularne metody sterylizacji, takie jak autoklawowanie, gotowanie we wrzącej wodzie lub gorącej parze przez co najmniej 10 minut, są również skuteczne.

Należy uważnie monitorować stan zdrowia i morfologię roślin. Jeśli podejrzewasz, że twoje rośliny są zainfekowane aktywną formą HLVd, wykonaj test na co najmniej jednej roślinie. Jeśli obecność HLVd zostanie potwierdzona, najlepszym sposobem działania jest pozbycie się wszystkich roślin i dokładna sterylizacja całej przestrzeni uprawowej i wszystkich narzędzi. Proces ten wymaga wysiłku, a wynik będzie całkowicie zależał od tego, jak starannie przeprowadzona zostanie sterylizacja.

Wrażliwość różnych odmian

HLVd w swojej utajonej formie nie wpływa na wzrost ani produkcję roślin. Oznacza to, że możesz mieć go w swoim pomieszczeniu do uprawy przez lata, nie zauważając żadnych objawów. Może to być również spowodowane uprawą odmian, które są bardziej tolerancyjne na tę chorobę. Zjawisko to jest powszechne w przypadku chmielu, pierwotnego gospodarza HLVd. Jednak ze względu na wysoką wartość marihuany, HLVd jest znacznie większym problemem dla producentów marihuany niż dla plantatorów chmielu. W przypadku chmielu wirus może powodować zmniejszenie goryczy lub niższe plony, ale straty finansowe nie są tak znaczące, jak w przypadku komercyjnych producentów marihuany.

W moim doświadczeniu spotkałem się zarówno z utajonymi, jak i aktywnymi formami HLVd. Najpoważniejszą aktywną infekcję zaobserwowałem podczas eksperymentalnej próby z odmianą o niskiej mocy *Eletta Campana*. Niestety, nie mogłem znaleźć archiwalnych zdjęć, które wyraźnie przedstawiałyby problemy morfologiczne. Innym wysoce zainfekowaną odmianą była odmiana CBD, w przypadku której najbardziej zauważalnym objawem było znaczne zmniejszenie produkcji żywicy. Z drugiej strony, zaobserwowałem długotrwałą utajoną infekcję HLVd w odmianie*Euforia* od Dutch Passion. Nawet po długotrwałej ekspozycji na środowisko z zainfekowanymi roślinami, testy wykazały jedynie minimalną infekcję tej odmiany.

HLVd pozostanie w świecie konopi indyjskich i możemy spodziewać się, że odmiany wykazujące wyższą odporność na ten patogen staną się bardziej widoczne w pomieszczeniach hodowlanych. W niedalekiej przyszłości możemy zobaczyć odmiany, które są mniej podatne na HLVd, co sprawi, że wiroid będzie mniejszym problemem dla growerów.

Czy HLVd można wyeliminować?

Raz wprowadzony wirus HLVd jest niezwykle trudny do wyeliminowania z miejsca uprawy. Sterylizacja i środki zapobiegawcze mogą pomóc w zapobieganiu jego rozprzestrzenianiu się, ale nie ma sposobu na wyleczenie wiroida w zainfekowanej roślinie. Jedyną skuteczną metodą jest **hodowla tkankowa merystemów**, proces obejmujący izolację i hodowlę merystemów wierzchołkowych rośliny w warunkach laboratoryjnych. Merystemy wierzchołkowe rzadziej zawierają wiroidy, a proces ten jest często uzupełniany formą terapii chemicznej w celu usunięcia wszelkich pozostałości HLVd.

Procedura ta jest kosztowna i czasochłonna i jest opłacalna tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy hodowca musi zachować niezastąpiony szczep.

Życzę zdrowych roślin i udanej uprawy!

Przeczytaj na Soft Secrets także o:

Nowoczesne odżywianie i wskazówki dotyczące uprawy

Miniarki – szkodniki roślin i zagrożenie dla konopi

Fotosynteza i klimat w pomieszczeniu uprawowym