Landrace - rzadkie i zagrożone odmiany

Czym są odmiany landrace?

Odmiany landrace to niezwykle istotna część różnorodności genetycznej konopi, które od wieków (a nawet tysięcy lat) rozwijają się na konkretnych obszarach geograficznych. Te odmiany przystosowują się do specyficznych warunków klimatycznych i praktyk uprawy charakterystycznych dla danego regionu. W wyniku tego procesu przez wiele pokoleń, odmiany landrace wykształciły unikalne cechy, które wyróżniają je spośród innych odmian konopi. Ważne jest zauważenie, że odmiany landrace nie są roślinami dzikimi w pełnym tego słowa znaczeniu, chociaż niektóre z nich mogą być uznawane za półdzikie ze względu na ich naturalne środowisko wzrostu. Są one raczej wynikiem długotrwałego procesu selekcji, prowadzonego przez hodowców konopi przez wiele pokoleń. Niestety, obecnie obserwuje się tendencję do zaniku odmian landrace.

Skąd pochodzą te pierwotne odmiany?

Chociaż dokładne pochodzenie pierwotnych konopi pozostaje tajemnicą, większość ekspertów zgadza się, że miały one swój początek gdzieś w Azji Środkowej. Odkrycia archeologiczne wskazują, że ludzie zaczęli uprawiać konopie indyjskie około 15 000 lat temu, co świadczy o długiej historii związków między ludzkością, a tą rośliną. Nomadyczne plemiona z Chin, Mongolii i Kazachstanu odegrały istotną rolę w rozprzestrzenianiu nasion konopi, podróżując i handlując nimi w różnych częściach Azji.

Podążając za śladami migracji i wymiany handlowej, konopie indyjskie szybko znalazły swoją drogę do różnych regionów świata, a to dzięki podbojom, handlowi, a nawet niewolnictwu. Ten proces dał początek tysiącom nowych odmian, które stopniowo ewoluowały i dostosowywały się do różnorodnych warunków środowiskowych i praktyk hodowlanych.

Podobnie jak w przypadku innych roślin uprawnych, odmiany konopi przeszły długotrwały proces selekcji, który zmienił je znacząco od ich dzikich przodków sprzed tysięcy lat. Tak jak kłos kukurydzy nie był większy niż kłos pszenicy przed ludzką selekcją, również dzisiejsze odmiany landrace znacznie różnią się od ich pierwotnych form. To świadczy o skomplikowanej historii hodowli konopi i wpływie człowieka na ich ewolucję przez wieki.

Rodzaje landrace:

W zależności od regionu i klimatu, rolnicy uprawiają konopie z różnych powodów, co prowadziło do wykształcenia się różnorodnych lokalnych odmian, podzielonych na trzy główne kategorie:

Rośliny haszyszowe

Pochodzą głównie z obszarów oddalonych od równika, takich jak Afganistan, marokański Rif, Himalaje lub równiny Libanu. Hodowcy haszyszu uprawiają te rośliny w celu ekstrakcji trichomów i produkcji haszyszu. Charakteryzują się one często obfitością liści, co zwiększa powierzchnię trichomów, z których można uzyskać haszysz. Rośliny różnią się między sobą pod względem zawartości THC i CBD, co prowadzi do dużej różnorodności genetycznej. Więc wszystkie te różne fenotypy przyczyniają się do tego, że haszysz zawiera zwykle różne kannabinoidy, takie jak THC, CBD i THCV, co sprawia, że jest znany ze swoich właściwości leczniczych, chodzi tutaj o tzw. pełne spektrum. Zazwyczaj nie są one przeznaczone do palenia, lecz służą do produkcji wysokiej jakości haszyszu.

Rośliny ganja

Są one dominującym typem konopi landrace na całym świecie, występującym głównie w regionach tropikalnych i subtropikalnych. Rosną w Ameryce Środkowej i Południowej, na Karaibach, w Afryce Subsaharyjskiej, a także w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej. Uprawiane są bezpośrednio w celu konsumpcji kwiatów, znane są ze swoich psychoaktywnych efektów. Zwykle rośliny ganja są słabo ulistnione i produkują kwiaty o wysokiej zawartości THC i niskiej zawartości CBD, co sprawia, że są cenione przez konsumentów ze względu na ich potencjalne właściwości psychoaktywne. Rolnicy wybierają nasiona z roślin, które zapewniają preferowane przez nich efekty w nadchodzącym sezonie. Original Haze z lat 60. to psychodeliczna hybryda w 100% pochodząca z roślin ganja z 4 stron świata.

Rośliny włókniste i nasienne (konopie)

Odmiany te są uprawiane od wieków w celu produkcji dużych ilości włókien lub nasion, znajdując zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu. Wykorzystywane są w produkcji tekstyliów, budownictwie, przemyśle spożywczym i innych. W niektórych regionach, takich jak północne Indie, rolnicy wykorzystują te same rośliny do produkcji charasu (ręcznie zbieranego haszyszu), zbierania nasion do karmienia społeczności oraz uzyskiwania włókien. Te wszechstronne odmiany konopi odgrywają istotną rolę w różnych gałęziach przemysłu oraz w zapewnieniu zasobów spożywczych i materiałów budowlanych.

Indica i sativa

Przez dziesięciolecia terminy indica i sativa były powszechnie używane do opisywania różnic między odmianami konopi indyjskich. Termin indica odnosił się zazwyczaj do odmian o krótkiej i krępej budowie, szerokich liściach oraz kojącym i usypiającym działaniu, podczas gdy sativa opisywała wysokie i smukłe rośliny, charakteryzujące się długim okresem kwitnienia i bardziej energetycznym działaniem. Niemniej jednak, choć te terminy mogą być użyteczne w ogólnym opisie niektórych odmian, często są one zbytnim uproszczeniem. Nie dotyczy to fascynującego świata odmian landrace. Nawet w sercu Afganistanu istnieją fenotypy o delikatnych liściach i czasie kwitnienia do 13 tygodni. Podobnie, na północy Maroka, lokalna odmiana kwitnie bardzo szybko (w ciągu 8 do 9 tygodni) pomimo smukłej sylwetki i drobno żyłkowanych liści. Tak samo jest z działaniem. Na przykład w stanie Tamil Nadu w Indiach, niektóre odmiany, które tradycyjnie byłyby klasyfikowane jako indica, mają właściwości bardziej charakterystyczne dla odmian sativa, mimo że są to odmiany tropikalne. Dlatego wielu ekspertów preferuje używanie bardziej precyzyjnych terminów, takich jak „NLD” (narrow-leaf drug) zamiast sativa oraz „BLD” (broad-leaf drug) do opisu indica.

Przykładem tego złożonego zjawiska są afgańskie odmiany, które są popularne wśród hodowców od lat 80. Znane z szerokich liści, gęstych kwiatach i szybkim czasie kwitnienia, choć pochodzące z Afganistanu, zostały dobrze wyselekcjonowane przez holenderskich hodowców z myślą o uprawie indoor. Są to fenotypy wyselekcjonowane i ustabilizowane według określonych kryteriów: szybkie kwitnienie, wysoka wydajność, krępa budowa itp. Z kolei odmiany landrace, znalezione w tym samym regionie, wykazują znacznie większą różnorodność fenotypów, co sprawia, że opisanie ich jako jednorodnych indica lub sativa jest niewystarczające.

Rzadkie i zagrożone

Kilka odmian równikowych, takich jak Zamal z Reunion lub odmiany lądowe z Kerali w południowych Indiach, cechuje zdolność do przetrwania na zewnątrz przez kilka lat. W obszarach równikowych, gdzie zmiany długości dnia są minimalne między latem, a zimą, proces kwitnienia jest powolny, a rośliny mogą łatwo zaczynać ponowny wzrost w odpowiedzi na niewielkie zmiany fotoperiodu. Z tego powodu nie jest rzadkością, że lokalni hodowcy zbierają tę samą roślinę przez kolejne dwa lata z rzędu.

Marokański region Rif stał się gorętszy i bardziej suchy w porównaniu z przeszłością. W rezultacie marokańska odmiana lądowa Beldia, zaczęła kwitnąć coraz wcześniej, gdyż późne lato i wczesna jesień są teraz zbyt suche dla dalszego wzrostu rośliny. W efekcie ta odmiana stała się półautomatyczna - gdy tylko roślina osiągnie określony rozmiar lub wystąpi najmniejszy stres, zaczyna kwitnąć. Z uwagi na to, że Beldia jest wykorzystywana wyłącznie do produkcji haszyszu, hodowcy przez wieki wybierali rośliny o najwyższej zawartości seskwiterpenów. Seskwiterpeny są olejkami eterycznymi, które są mniej lotne i bardziej odporne na ciepło niż monoterpeny, które są powszechne w większości odmian konopi. W efekcie rośliny haszyszowe mogą mieć mniejszy zapach niż nowoczesne odmiany, ale ich żywica jest znacznie bardziej intensywna w smaku. Haszysz produkowany z tych odmian landrace może poprawić się wraz z upływem czasu i zachować swój wyjątkowy smak przez bardzo długi okres.

Chociaż odmiany konopi pochodzące od starożytnych przodków są często niezwykle unikalne pod względem efektów i aromatów, wielu rolników porzuca tradycyjne odmiany na rzecz nowoczesnych hybryd. Hybrydy te są z reguły bardziej produktywne lub szybsze w uprawie niż odmiany lokalne. Ponadto, nawet w krajach trzeciego świata, istnieje duże zapotrzebowanie na „modne” odmiany marihuany, takie jak te pochodzące z Ameryki Północnej czy Europy,. Turyści, którzy wymieniają się nasionami nowoczesnych odmian, również przyczyniają się do zaniku odmian lokalnych. Wzmaga to presję na tradycyjne odmiany, które są coraz częściej pomijane na rzecz tych bardziej nowoczesnych i komercyjnych.

Dodatkowo, niektóre rządy prowadzą kampanie przeciwko uprawom konopi, co dodatkowo utrudnia zachowanie odmian landrace. Rosnąca urbanizacja również przyczynia się do zmniejszenia dostępnej powierzchni uprawnej, co z kolei ogranicza możliwości hodowców w zachowaniu tradycyjnych odmian konopi. Dodatkowym problemem jest fakt, że pyłek konopi może być przenoszony przez wiatr na znaczne odległości, co oznacza, że wystarczy, że jeden rolnik zacznie uprawiać nowoczesne hybrydy, aby cała dolina straciła swoje tradycyjne odmiany.

Ocalenie odmian landrace przez legalizację

Długo oczekiwana legalizacja konopi nie tylko budzi nadzieję wśród palaczy i plantatorów, ale także może przyczynić się do ocalenia odmian landrace. Nawet w krajach takich jak Jamajka, Meksyk i Maroko, gdzie tradycyjne odmiany konopi są już prawie całkowicie wymarłe, legalizacja może wpłynąć na ich zachowanie. W legalnym rynku nie chodzi już tylko o ilość produkcji czy szybkość wzrostu, ale o jakość i rzadkość produktu. W ramach regulacji prawnych istnieje duże prawdopodobieństwo, że coraz więcej miłośników konopi zacznie preferować lokalne specjały, takie jak Charas z Himalajów czy Thai stick, zamiast powszechnie dostępnych odmian, jak Cookie czy Skunk.

Ponadto, legalizacja może sprawić, że rządy staną się bardziej świadome wartości swojego lokalnego dziedzictwa konopi, zarówno z perspektywy medycznej, jak i rekreacyjnej. Ochrona i promowanie odmian landrace mogłoby stać się integralną częścią polityki publicznej, co mogłoby przyczynić się do ocalenia tych unikalnych genetycznie i kulturowo odmian konopi. Legalizacja może otworzyć drzwi do nowych możliwości zachowania różnorodności konopi oraz wykorzystania ich potencjału zarówno w celach medycznych, jak i rekreacyjnych, przynosząc korzyści zarówno hodowcom, jak i społecznościom lokalnym.

Przeczytaj na Soft Secrets także o:

Różnorodność roślin ma znaczenie. Jak powstrzymać erozję genetyczną?

Trichomy fabrykami biopestycydów

Co oznaczają skróty nasion konopi?