Opbrengstberekening justitie onbetrouwbaar en achterhaald

Opgerolde hennepkwekers krijgen naast een straf vaak een flinke geldboete opgelegd. De hoogte van het bedrag is afhankelijk van de vermeende wietopbrengsten die iemand met zijn kwekerij heeft behaald. Justitie maakt voor de berekening gebruik van een opbrengstmodel. Onderzoek laat zien dat dit model achterhaald en onbetrouwbaar is. Vorig jaar werd ik benaderd door de advocaat van een hennepteler die volgens justitie een aantal miljoen euro met zijn kweekactiviteiten zou hebben verdiend. In de opgerolde kwekerijen waren duizenden hennepplanten aangetroffen. De advocaat vroeg zich af in hoeverre de opbrengstberekening die justitie bij dit soort ontnemingszaken gebruikt, toepasbaar is op grootschalige henneptelers. Zijn cliënt had zelf ook een berekening gemaakt. Hij beweerde dat opbrengsten die justitie had berekend niet haalbaar zijn als je op zulke grote schaal kweekt. In overleg met de advocaat besloot ik samen met de Gentse plantkundige Wouter Vanhove uitgebreid onderzoek te doen naar het opbrengstmodel. De resultaten zijn verbluffend en ook zeer bruikbaar voor andere henneptelers die te maken hebben met een ontnemingsvordering. Zonder al te veel in technische details te treden, zal ik in dit artikel in grote lijnen te schetsen hoe het opbrengstmodel tot stand is gekomen en wat er mis is met dat model. Wil je echt het naadje van de kous weten (bijvoorbeeld omdat jezelf in een ontnemingszaak bent verwikkeld), neem dan even contact met mij op: nicole@accesinterdit.nl.

Opbrengst per plant of per lamp?

Het opbrengstmodel dat justitie gebruikt is gebaseerd op onderzoek van twee Wageningse onderzoekers. Aangezien de onderzoekers werkten met in beslaggenomen planten, moesten zij een voorspelling maken van de opbrengst zoals verwacht bij het oogsten van de planten. Zij berekenden in 2005 dat in een doorsnee hennepkwekerij 15 planten per vierkante meter staan en dat een gemiddelde teler 510 Watt assimilatiebelichting per vierkante meter gebruikt. De opbrengst zou in dat geval 28,2 gram per plant zijn. Als er meer planten per vierkante meter staan, dan is de opbrengst per plant lager. Staan er minder planten per vierkante meter, dan is opbrengst per plant hoger. Dit klinkt tot zover als een logisch verhaal. Toch blijken er bij nader inzien allerlei haken en ogen aan dit verhaal te zitten. Volgens het opbrengstmodel zou iemand die 40 planten op een vierkante meter heeft staan een opbrengst van 14,2 gram per plant hebben. De totale opbrengst voor die vierkante meter is dan 568 gram. Heeft iemand maar één plant op die vierkante meter staan, dan zou de opbrengst 34,3 gram zijn. Uit verschillende onderzoeken is echter gebleken dat de opbrengst per vierkante meter (of per lamp) niet afhankelijk is van het aantal planten (de plantdichtheid). Of er nou dertig of vijf planten staan, de opbrengst per vierkante meter blijft hetzelfde. Daarom rekenen veel henneptelers ook niet in opbrengst per plant, maar in opbrengst per vierkante meter of per lamp. Dat roept vragen op over de betrouwbaarheid van het opbrengstmodel.

Licht is gewicht

Licht is gewicht, is een veelgehoorde uitspraak in de sector. Daarnaast hebben ook de warmte- en luchtbeheersing, het voedings- en waterregime en de expertise van de hennepkweker veel invloed op de uiteindelijke opbrengst. Ook weet iedere teler dat de kwaliteit van de stekken medebepalend is en dat opbrengsten van cannabissoorten enorm uiteen kunnen lopen. Ook dat is met onderzoek in België en het Verenigd Koninkrijk aangetoond. En last but not least heeft tevens het knip- en droogproces veel invloed op de uiteindelijke opbrengst. Volgens een ervaren medicinale teler bepaalt de combinatie van die factoren uiteindelijk wat de opbrengst van een plant is: “Het luistert heel nauw. Met name aan het eind van het proces.” Behalve de lichtintensiteit, is geen van deze factoren meegenomen in het opbrengstmodel van de Wageningse onderzoekers.

Linear groeiproces

Een andere belangrijke tekortkoming van het opbrengstmodel van de Wageningse onderzoekers is de veronderstelling dat hennepplanten een zogenoemd lineaire groeiproces kennen. Dat zit als volgt. De onderzoekers onderscheidden tien ontwikkelingsstadia die zij aan de hand van optische kenmerken bepaalden. Het ontwikkelingsstadium is (naast licht en plantdichtheid) de derde factor die ten grondslag ligt aan hun opbrengstmodel. Om te weten wat de uiteindelijke opbrengst is, wogen zij de plantopbrengst en bepaalden zij in welk ontwikkelingsstadium de plant zich bevond. Volgens het lineaire regressiemodel dat de onderzoekers gebruikten, neemt het gewicht van de plant in elk ontwikkelingsstadium met 4,261 gram toe. Zo konden zij vervolgens voorspellen wat de opbrengst in stadium 10 zou zijn. Toen wij deze werkwijze aan verschillende plantkundigen en ervaren (medicinale) henneptelers voorlegden, zeiden ze unaniem dat het onmogelijk is om het ontwikkelingsstadium te bepalen aan de hand van de omschreven optische kenmerken. Al helemaal niet als je niet eens weet om welke cannabisvariant het gaat. Dit plaatst grote vraagtekens bij de wijze waarop de bepaling van het ontwikkelingsstadium heeft plaatsgevonden. Daarnaast kent een hennepplant – net als de meeste andere planten – geen lineair groeiproces. Na ontwikkelingsstadium 8 vindt er geen gewichtstoename meer plaats. Dit betekent dat de opbrengsten volgens het opbrengstmodel aanzienlijk hoger uitvallen dan in de illegale praktijk haalbaar is.

Opbrengstverschillen grote en kleine kwekerijen

Een laatste zwakheid van het opbrengstmodel is dat er totaal geen rekening is gehouden met de omvang van de kwekerij. Hennepkwekers weten uit ervaring dat het lastig is om condities in een kwekerij onder controle te krijgen in een grote ruimte. Zeker onder illegale omstandigheden. Daarom valt de opbrengst per plant in grote kwekerijen vaak een stuk lager uit dan in kleine kwekerijen. Om hier meer zekerheid over te krijgen hebben we wat extra berekeningen gemaakt met de data die de Wageningse onderzoekers hadden verzameld. Daar komt inderdaad uit naar voren dat de opbrengst per plant daalt naarmate de omvang van de kwekerij toeneemt.

Onbetrouwbaar en achterhaald

Ons onderzoek laat zien dat de berekening die justitie in vrijwel alle ontnemingszaken hanteert om de opbrengst van illegale hennepkwekerijen te bepalen onbetrouwbaar is. Dat geldt niet alleen voor het berekenen van de opbrengst van grote hennepkwekerijen, maar voor illegale hennepkwekerijen in het algemeen. Het Wageningse onderzoek dat ten grondslag ligt aan de opbrengstberekening gaat uit van foutieve veronderstellingen en houdt onvoldoende rekening met de illegale praktijk. Inzichten uit recente onderzoeken maken bovendien duidelijk dat het onderzoek achterhaald is. Een aantal factoren dat veel invloed heeft op de opbrengst is niet meegenomen in het onderzoek. Bovendien kunnen wietopbrengsten beter per vierkante meter of per lamp worden bepaald. www.accesinterdit.nl