Retourtje Cancun voor ‘cannabis zonder bloed’?

Mexico wordt na Uruguay en Canada derde land dat wiet legaliseert

Mexico wordt na Uruguay (2013) en Canada (2018) het derde land dat cannabis legaliseert. Met 130 miljoen inwoners wordt het de grootste legale cannabismarkt ter wereld. De regering hoopt met legale ‘cannabis zonder bloed’ het geweld van de drugskartels tegen te gaan.

Kerstmis 2013, we zijn in Baja California Sur, dat tot dan het nietsontziende geweld van de drugskartels redelijk bespaard gebleven. In Todos Santos, een pittoresk hippiedorpje aan de Stille Ocean, kabbelt het leven voort. Stalletjes langs de kant van de weg verkopen heerlijke taco’s en kleurrijke kettingen. De geur van ‘mota’ is nooit ver weg, legaal of niet. Viagra is wel legaal, dat zorgt voor een flinke toeloop van oudere Canadese en Amerikaanse toeristen in de apotheken. La vida es tranquila. Hier blijven we graag een paar dagen hangen.

Militairen met mitrailleurs

Een week later doen we boodschappen in een kleine supermarkt in La Paz, de hoofdstad van Baja. We staan bij de kassa als de deurbel rinkelt en zware voetstappen klinken. We draaien om en zien vijf in zwarte uniformen geklede mannen met bivakmutsen, bewapend met geweren. We schrikken ons rot, maar ze laden lachend een paar zakken meel in hun boodschappenwagentje en rekenen na ons af. Buiten op straat staat een kolonne legervoertuigen. Voor en achter het konvooi staan twee jeeps, op beide voertuigen staat een militair achter een enorme mitrailleur. Alle soldaten hebben een bivakmuts op en zijn zwaar bewapend. Nadat de boodschappen zijn ingeladen rijdt het bataljon ronkend weg. We blijven in de dieselwalmen ietwat onthutst achter. La vida no es tranquila.

Abrazos, no balazos

Tussen 2007 en 2014 werd de strijd tussen de drugskartels onderling en de regering steeds bloediger. In die zeven jaar vielen naar schatting 164.000 slachtoffers in de Mexicaanse War on Drugs. Ook daarna bleef het oorlog met kartels als Los Zetas, Cártel de Sinaloa en Cártel de Jalisco Nueva Generación. Films (Sicario) en Netflix-series (Narcos: Mexico) tonen een geschokt publiek verminkte lijken die aan viaducten of lantaarnpalen hangen. Mexicaanse regeringen gaan hard tegen de kartels in, maar slagen er niet in een einde aan het bloedvergieten te maken. De in 2018 verkozen sociaal-democraat Andrés Manuel López Obrador (kortweg AMLO genoemd) probeert een andere weg in te slaan. Abrazos, no balazos. Hugs, no bullets. Er komt meer aandacht voor de bestrijding van armoede en cannabis moet gelegaliseerd worden. Beide beloften verlopen moeizaam. Een deadline van de Hoge Raad in 2019 wordt niet gehaald en het drugsgeweld neemt nauwelijks af.

Eigen kweek: zes planten

Toch blijft de legalisering van cannabis op het verlanglijstje staan. De corona-crisis dreigt tot nieuw uitstel te leiden, maar na eindeloos overleg is het nu zover. Mexico wordt het derde land dat cannabis gaat legaliseren. In het parlement steunde een overgrote meerderheid legale wiet: 316 voor, 129 tegen en 23 onthoudingen. De Senaat en de president moeten er nog mee akkoord gaan, maar dat is een formaliteit. Dat betekent dat elke Mexicaan boven de 18 jaar voortaan 28 gram cannabis mag bezitten en thuis zes planten mag kweken. De staat zal vergunningen uitgeven aan bedrijven en boeren die kunnen aantonen dat ze op veilige wijze een goed product telen. Het is de bedoeling dat met name kleine boeren een kweekvergunning krijgen. Zij zouden prioriteit moeten krijgen, maar er is grote angst dat corrupte politici licenties zullen ‘verkopen’ aan ‘bevriende’ ondernemers.

Lokale authentieke genetica

Frank is een Amerikaanse expat die al tientallen jaren in Yucatan woont. Hij is een liefhebber: “De inheemse wietsoorten die ik in de dorpen hier heb gerookt horen bij het beste wat ik ooit heb geproefd. Direct van de teler, de kleine Maya-boer, in mijn hand. A very high positive vibe. Het is niet heel potent, maar de uitwerking is hemels.” Frank is bang dat de wiet van deze kleine telers straks het onderspit zal delven tegen buitenlandse investeerders. Brian: “Deze wietboeren hebben hun genetica van generatie op generatie doorgegeven. Ik zie niet graag dat deze authentieke soorten teloorgaan door de influx van andere soorten. Ik wil geen Frankenstein-wiet met genetisch bewerkte zaden van multinationals en buitenlandse investeerders. Dit is puur natuur. Ze gooien hun zaden tussen de mais en andere gewassen en drogen het na de oogst in een bananenblad. When I take the first puff I swear I never want to smoke anything else ever again.” Hij besluit: “Cannabis zou niet illegaal of legaal moeten zijn. Het moet worden behandeld als een plant, zonder wettelijke regelingen. En het moet beschermd worden tegen een monopoly van bedrijven. Ik ben bang dat legalisering alleen ten goede komt van die bedrijven op de beurs van Wall Street, en dat de kleine boeren er niet van zullen profiteren.” Cynisch: “Je wisselt nu het ene kartel voor het andere kartel in.” Die angst voor buitenlandse investeerders is niet ongegrond. Canadese bedrijven als Canopy Growth Corporation (CGC) en TGOD (The Green Organic Dutchman) hebben al investeringen in Mexico en staat te popelen om daarmee geld te verdien.

Sociale rechtvaardigheid

Cannabisactivisten die al jaren voor legale wiet vochten zijn het met hem eens. Voor de verkiezing van president AMLO, in 2015, startten zij hun juridische procedures voor legale wiet al. Dat ze met hun organisatie SMART (Sociedad Mexicana de Autoconsumo Responsable y Tolerante) zouden zegevieren bij de Hoge Raad hadden ze nooit verwacht. Het is vooral aan hun te danken dat politici hun streven later omarmd hebben. Die politici zien legale wiet niet alleen als een mogelijkheid om het geweld van de kartels in te dammen, maar zien ook financiële voordelen. De legale cannabismarkt in Mexico kan uitgroeien tot vijf miljard dollar in 2025, menen sommige onderzoeksbureaus. Laat daar dan vooral de eigen bevolking van meeprofiteren, zegt Tania Ramirez van de NGO-organisatie Mexico United Against Crime: “Het Mexicaanse model moet gebaseerd zijn op sociale rechtvaardigheid. Het kan niet zo zijn dat een aantal bedrijven het voor het zeggen krijgt.” Immers, er worden bepaalde hygiënische en andere eisen aan de legale wiet van de producenten gesteld. Dat kan een kleine boer zich vaak niet veroorloven.

Conclusie

Hoewel er in Mexico dus de nodige kritiek is, is het voor de internationale cannabiswereld nog steeds geweldig nieuws. Denk je eens in. Je kunt straks vanaf Anchorage in de Amerikaanse staat Alaska via Canada en de Amerikaanse staten Washington, Oregon en Californië een roadtrip van 10.000 kilometer naar Acapulco in Mexico ondernemen, en onderweg kun je dan overal legale wiet scoren. Dat is ongekend. En we zien het al voor ons. Cancun is maar tien uur vliegen. We waren er nog twee jaar geleden. Chichén Itzá, de cenotes, de prachtige stranden en jungle. Dat wordt straks helemaal top om te genieten met legale wiet. En dan het liefst van een lokale boer. Grow local, blow local!