Meeldauw, de witte sloper

Meeldauw is een van de meest voorkomende schimmelbesmettingen die cannabis kan treffen. Extra verraderlijk aan meeldauw, vooral als je op de automatische piloot werkt, is dat de witte vlekken soms te laat worden ontdekt of - bij witte soorten - zelfs voor hars worden aangezien. Met soms fatale gevolgen: als ontdekking te laat komt, kan in het ergste geval de hele oogst verloren gaan. In dit artikel komen preventieve maatregelen aan bod waarmee je het risico op meeldauw kunt minimaliseren - en voorkomen dat je de gifkast van Bayer en Co al te snel moet opentrekken.

Meeldauw is een van de meest voorkomende schimmelbesmettingen die cannabis kan treffen. Extra verraderlijk aan meeldauw, vooral als je op de automatische piloot werkt, is dat de witte vlekken soms te laat worden ontdekt of - bij witte soorten - zelfs voor hars worden aangezien. Met soms fatale gevolgen: als ontdekking te laat komt, kan in het ergste geval de hele oogst verloren gaan. In dit artikel komen preventieve maatregelen aan bod waarmee je het risico op meeldauw kunt minimaliseren – en voorkomen dat je de gifkast van Bayer en Co al te snel moet opentrekken.

Meeldauw een zeer agressieve schimmelsoort die zich razendsnel vermenigvuldigt en zowel binnenshuis, in de kas als in de buitenlucht veelvuldig voorkomt. De sporen van meeldauw liften mee met de lucht die de groeiruimte wordt ingezogen, en zijn door hun microscopische grootte niet effectief uit de lucht te filteren. Meeldauw is herkenbaar aan de witte poederachtige laag op bladeren en uitlopers, die zonder behandeling verwelken en uiteindelijk afsterven. Anders dan bij budrot, dat ook binnenin de plant groeit, vestigt meeldauw zich aan de buitenkant van planten, al is dat niet helemaal waar; hoewel meeldauw ogenschijnlijk alleen het oppervlak van planten koloniseert, vormt de schimmel wortelachtige organen die de plant binnendringen om die als een vampier leeg te zuigen. Zodra een besmetting is gesignaleerd kunnen besmette planten het beste voorzichtig verwijderd worden, om te voorkomen dat de sporen zich verder verspreiden.

Het poederige voorkomen van meeldauw wordt veroorzaakt door enorme hoeveelheden sporen, die wekenlang aan één stuk worden geproduceerd, net zolang tot de gastheer het begeeft. Het kost de sporen na landing op een nieuwe plant soms maar twee uur voordat ze ontkiemen en uitgroeien tot een nieuwe besmettingshaard. Volgens de literatuur groeit meeldauw het best bij temperaturen tussen de 15 en 21°C, en valt de groei stil als het warmer is dan 25°C. Als het licht aan is, ligt de temperatuur in kweekruimtes doorgaans hoger dan 25°C, maar 's nachts wil die nog wel eens beduidend lager uitkomen. Al is dat lang niet altijd haalbaar, door te zorgen dat ook 's nachts de temperatuur niet onder de 25°C daalt, wordt het de meeldauw een stuk lastiger gemaakt zich te vestigen. 

Resistentie en  hygiëne

Een gezonde plant is een plant die zich met succes kan verweren tegen aantastingen. Zorg er dus voor dat het je planten aan niets ontbreekt. Een middel waarvan wetenschappelijk is bewezen dat het een krachtige preventieve bescherming tegen schimmelbesmettingen biedt, is silicium (Si). Silicium zorgt voor sterkere celwanden van stengels en bladeren, die daardoor harder worden. Zo wordt het voor schimmels (en zuigende insecten) bijna onmogelijk de plant aan te tasten. Pas vrij recent werd aangetoond dat silicium ook van binnenuit werkzaam is, en de natuurlijke afweermechanismes van de plant tegen o.a. schimmels stimuleert. Verschillende producenten bieden producten op basis van silicium aan, zoals Aptus' Regulator en Gold Protector van Goldstar. Deze producten kunnen als spray direct aan de bladeren worden aangeboden, of met het gietwater worden meegegeven. In het assortiment van het gewone tuincentrum vinden we het sproeimiddel Silinal van Ecostyle, waarvan de werkzame stof het aan silicium verwante natriummetasilicaat (Na2SiO3), ofwel waterglas, is. Waterglas, dat wordt gebruikt om oppervlakken waterdicht te maken, is overigens ook – een stuk voordeliger – bij bouwmarkten verkrijgbaar. Er bestaan ook natuurlijke producten om silicium aan je planten toe te dienen, al worden die niet verkocht als plantverzorgingsmiddelen.

Heilaarde

In gezondheidswinkels is zogenaamde 'heilaarde' verkrijgbaar, de meest algemeen verkrijgbare is Luvos. Heilaarde is bedoeld voor in- en uitwendig menselijk medicinaal gebruik, en is in verschillende gradaties van fijnheid verkrijgbaar. Dergelijke producten bestaan uit gemalen löss, ook wel Limburgse klei genoemd. Deze bodemsoort is extreem rijk aan silicium (42%!) en vele andere mineralen en sporenelementen, waaronder kalk en magnesium. Omdat bekend is dat cannabis zeer goed reageert op een voedingsbodem waar ook klei in zit, is dit een uitgelezen toevoeging om aardemixen mee te verrijken. Bovendien is Luvos vanwege z'n pH-regulerende werking bijzonder geschikt om te zure aardemixen mee aan te zoeten. Op de website van Luvos (www.luvos.de) is een uitgebreide analyse van deze bijzondere grondsoort te vinden.

Ook Canna's Cannacure heeft zich in de twee jaar dat het product op de markt is bewezen als een effectief preventief middel dat ook bestaande besmettingen op een milieuvriendelijke manier aanpakt. Het product fungeert bovendien als groeistimulator. Cannacure zorgt voor een kleverige tweede natuurlijke laag op de planten, die voorkomt dat zowel schimmels als dierlijke parasieten het blad kunnen aantasten, terwijl het gewas wel gewoon kan blijven ademen. Het middel dient zowel op de onder- als bovenzijde van het blad te worden gesproeid om volledige bescherming te bieden, en kan de gehele cyclus door worden gebruikt.

Lichttherapie

Veel kwekers geloven pas in nieuwe technieken als die door de tuinbouw worden toegepast. Dat geldt zeker voor een heel andere preventieve benadering van schimmelbesmettingen, die bestaat uit lichttherapie met UV-C licht, een technologie die uit de rozenteelt afkomstig is. In de cannabusiness maken vooral professionals, zoals zaadproducenten en (in het buitenland) stekkenmakers, al gebruik van deze relatief betaalbare techniek, waarmee meeldauw niet alleen wordt voorkomen, maar ook met succes is te bestrijden, al geldt dat in sterkere mate voor meeldauw dan voor budrot (botrytis). Groot voordeel van UV-C behandeling is dat er niet gesproeid hoeft te worden, met alle bijkomende risico's die voortvloeien uit een te hoge luchtvochtigheid. De Oostenrijkse stekkenmaker Flowery Fields werkt al geruime tijd met een industriële variant waarmee in een keer duizenden stekken kunnen worden 'bestraald', en ook de gerenommeerde Nederlandse zadenmaker Serious Seeds gebruikt tot grote tevredenheid UV-C licht om z'n kostbare genetica te beschermen. Niet alleen voor professionals, ook voor kleinschalige liefhebbers is UV-C licht een uitkomst. Sinds kort is op de Nederlandse markt onder de merknaam Cleanlight een UV-C lamp voor hobbymatig gebruik verkrijgbaar. Veel mensen staan huiverig tegenover UV-C licht, en niet geheel ten onrechte; natuurlijk UV-C licht wordt door de atmosfeer gefilterd, en dat is maar goed ook; bij langdurige blootstelling bestaat kans op huidkanker. Dat risico is bij het gebruik van een Cleanlight UV-C lamp niet aan de orde; de gebruiker wordt beschermd door een metalen kap, aangevuld met speciale beschermende handschoenen en bril. Je moet echt wel je best doen om jezelf met UV-C licht te bestralen! Bovendien zijn maximaal 5 seconden blootstelling aan UV-C licht al genoeg om schimmels te doden. Bijkomend voordeel is dat UV-C licht ook bacteriën en virussen (zoals het beruchte tabaksmozaïekvirus) de das om doet. Al is voorkomen beter dan genezen, genezen betekent niet altijd dat we automatisch naar chemische bestrijdingsmiddelen moeten grijpen als meeldauw toch de kop op steekt. In een volgende aflevering bekijken we welke milieuvriendelijke methodes effectief kunnen worden ingezet om de witte sloper  tot staan te brengen.