Obornik - Co i jak?

Naturalne nawożenie jest coraz popularniejsze, także wśród ogrodników uprawiających konopie.

Naturalne nawożenie jest w dobie coraz powszechniejszej chemizacji życia coraz popularniejsze, także wśród ogrodników uprawiających konopie. Jak praktycznie wykorzystać jego cenne właściwości dowiecie się z tego artykułu.

Nawozy organiczne poprawiają właściwości gleby, jej strukturę, a więc stosunki wodne i powietrzne, stwarzając lepsze warunki dla rozwoju mikroorganizmów glebowych. Przyczyniają się także do utrzymania stałego poziomu próchnicy w glebie i przeciwdziałają jej ubytkowi.

Odchody bydła domowego są używane przede wszystkim, jako główny składnik nawozów naturalnych. W wielu częściach Afryki odchodów bydła używa się, jako paliwa do gotowania. W niektórych bardzo biednych i gęsto zaludnionych obszarach świata ze względu na brak drewna opałowego, odchody bydła domowego są jedynym tanim i ogólnodostępnym paliwem wykorzystywanym w gospodarstwach domowych.

Obornik to nawóz naturalny składający się z przefermentowanego kału, moczu zwierząt i ściółki. Zawiera on wszystkie składniki odżywcze potrzebne do rozwoju roślin oraz poprawia właściwości fizyczne gleby. Ze względu na sposób przygotowania obornika do użycia w roli nawozu organicznego wyróżniamy:

- Obornik świeży – niepoddany fermentacji, o niejednolitej strukturze i szerokim stosunku C:N.

- Obornik przefermentowany – poddany fermentacji przez 4-5 mies.; w tym czasie następuje częściowa mineralizacja materii organicznej i zawężenie stosunku C:N do 15-20:1.

- Obornik słomiasty – zawierający dużo ściółki ze słomy i odznaczający się szerokim stosunkiem C:N.

- Obornik kompostowany – o dużym stopniu rozkładu, kompostowany z dodatkiem nawozów mineralnych, torfu, fekaliów lub gliny; stosowany jest w ogrodnictwie,

-Obornik sztuczny – nawóz organiczny otrzymywany przez kompostowanie pociętej słomy z gnojowicą, gnojówką, wodą gnojową i nawozami mineralnymi (N, P, Ca) oraz specjalnymi preparatami; w działaniu nawozowym nie ustępuje obornikowi naturalnemu.

Obornik składa się z odchodów zwierzęcych, tj. kału i moczu, oraz ze ściółki. W oborniku znajduje się przeciętnie 25% suchej masy, a zawartość składników pokarmowych w świeżej masie wynosi 0,5 azotu (N), 0,25% fosforu (PO5) i 0,6 potasu (K2 O). Jednakże skład chemiczny obornika może ulegać dużym zmianom, w zależności od gatunku zwierząt, ich wieku oraz od sposobu żywienia i jakości skarmianej paszy, a także od stanu zwierzęcia (zła czy dobra kondycja) i od ilości stosowanej ściółki. 

 Obornik otrzymywany od zwierząt młodych jest uboższy w składniki pokarmowe niż obornik otrzymywany od zwierząt starszych, wyrośniętych. Również obornik pochodzący od zwierząt chudych czy krów wysokomlecznych zawiera mniej składników pokarmowych niż pochodzący od zwierząt zapasionych czy krów zasuszonych. O zawartości składników pokarmowych w oborniku decyduje także sposób żywienia zwierząt. Zwierzęta dobrze odżywione dostarczają obornik zawierający więcej składników pokarmowych.

 W ciągu roku otrzymuje się następujące ilości obornika (po odliczeniu odchodów pozostawionych w polu czy na pastwisku):
- koń - 8,0 t 
- krowa - 5,5 t - żywienie w oborze i na pastwisku
- krowa - 12,0 t - żywienie tylko w oborze 
- cielę - 4,0 t - żywienie w oborze i na pastwisku 
- cielę - 8,0 t - żywienie tylko w oborze
- owca - 0,5 t - świnia 1,51 
- kura -  0,55 t 
- gęś - 11,0 kg 

 O ilości i jakości obornika decyduje, oprócz wymienionych już czynników, również ilość i jakość stosowanej ściółki - najlepsza jest ze słomy żytniej. Dzienne zużycie dla krów trzymanych w oborach głębokich wynosi 10 kg na 1 sztukę dorosłą, a w oborach płytkich 3 – 6 kilogramów (zależnie od długości stanowiska).

Przechowywanie obornika. 

Obornik jest wywożony na pole raz lub dwa razy do roku, tj. na jesień lub na wiosnę albo też w obu terminach. Przed wywiezieniem na pole jest przechowywany w oborze, na gnojowni lub na polu w pryzmach.  W czasie przechowywania obornika zachodzą w nim procesy chemiczno-biologiczne, w wyniku, których ze słomy i odchodów zwierzęcych tworzy się jednolita masa, a zawarte w niej składniki pokarmowe przechodzą w formy łatwiej dostępne dla roślin. W czasie przechowywania zachodzą również straty niektórych składników, mianowicie azotu i potasu, gdyż są wypłukiwane przez wodę, a ponadto azot ulatnia się do atmosfery w formie amoniaku oraz w postaci elementarnej. Wielkość tych strat zależy od sposobu przechowywania obornika. Najmniejsze występują wówczas, gdy obornik przechowywany jest w oborze wgłębionej. Gromadzony obornik jest zwilżany moczem i udeptywany przez zwierzęta. W takich warunkach dopływ powietrza do obornika jest utrudniony i zachodzą w nim procesy beztlenowe. W wyniku takiego przechowywania powstaje obornik dobrze przefermentowany, a straty azotu są małe (13%). Mimo to takiego sposobu przechowywania obornika nie zaleca się, gdyż utrudnia ono utrzymanie zwierząt w czystości, wpływa ujemnie na ich zdrowie oraz pogarsza jakość mleka. Dlatego wskazane jest przechowywanie obornika na gnojowni, chociaż sposób ten zwiększa straty azotu oraz podnosi koszty przechowywania.

 Jeśli obory są płytkie, to obornik musi być codziennie z nich usuwany i układany warstwami na gnojowni. Warstwy obornika po ich ubiciu powinny mieć grubość 20—30 cm. Dobrze przechowywany obornik, przykryć papierem silosowym lub folią w celu zmniejszenia dopływu powietrza. W czasie przechowywania obornika na gnojowni straty azotu wynoszą około 38%. Przy przechowywaniu obornika na gnojowniku mocz jest odprowadzany do zbiornika, gdzie po przefermentowaniu tworzy gnojówkę.  Gnojownia powinna być położona w miejscu zacienionym, z daleka od studni, a dno gnojowni musi być nieprzepuszczalne.

 Obornik może być też przechowywany w pryzmach na polu. Układa się go warstwami, ugniatając bardzo silnie, najlepiej przez wjechanie na pryzmę wozem lub ciągnikiem. Ułożoną pryzmę trzeba przykryć warstwą ziemi i silnie ją ubić w celu ochrony obornika przed wypłukiwaniem składników pokarmowych przez wody opadowe. Do obornika przechowywanego na gnojowni lub w pryzmach na polu można dodawać superfosfat lub mączkę fosforytową, co wzbogaca obornik w fosfor i zmniejsza straty azotu.

Stosowanie obornika 

Z zasady obornik powinien być przyorywany na jesień. Jednakże nie zawsze jest to możliwe, gdyż w tym czasie jest go niewiele.  Obornik powinno się wywozić na pole w dni chłodne, pochmurne i bezwietrzne. Po wywiezieniu należy go natychmiast roztrząsnąć i przyorać pozostawienie, bowiem obornika w kupkach lub rozrzuconego na polu, powoduje duże straty azotu.

 Obornik należy przyorać na odpowiednią głębokość. Zbyt głębokie przyoranie obornika utrudnia jego rozkład, natomiast zbyt płytkie - przyspiesza. Na glebach ciężkich obornik przyoruje się na głębokość 12—16 cm, a na lekkich — na 18—20 cm. Najlepiej stosować obornik koński, który szybko przenika do gleby. Dawki nawozów mineralnych na użytkach zielonych nawożonych obornikiem należy w pierwszym roku zmniejszyć o trzecią część lub o połowę.

Poszukiwanie obornika na pastwiskach 

Kał krowi usuwany jest w akcie wypróżnienia przez bydło domowe. Bezpośrednio po wypróżnieniu odchody bydła mają jasny kolor. Z czasem powierzchnia ciemnieje, następnie przechodzi w kolor brunatny, by po całkowitym wyschnięciu uzyskać kolor szary. Na pastwisku miejsca po odchodach bydlęcych, widoczne są, jako kępy intensywnie zielonej, dobrze wyrośniętej i niewypasanej przez bydło trawy, otaczające mały skrawek ziemi początkowo nieporośnięty trawą.

Jak widzicie ta śmierdząca wydalina zwierząt może odpowiednio stosowana bardzo łatwo przerodzić się w aromatyczne i mocne zioło. Uprawy organiczne są szczególnie polecane medycznym użytkownikom konopi, oraz wszystkim tym, którzy cenią sobie zdrowy tryb życia.

Udanego sezonu!