Jarenlange daling lijkt gestabiliseerd
Nu nog 570 coffeeshops in Nederland
Eind 2018 telde Nederland 567 coffeeshops verspreid over 102 gemeenten. In 2016 waren er nog 573 coffeeshops. Er zijn 14 coffeeshops verdwenen en acht bijgekomen. In 2019 lijkt de stabilisatie door te zetten. In maart 2019 is het aantal coffeeshops iets gestegen naar 570. Dat blijkt uit de cijfers van onderzoeksbureau Breuer & Intraval, dat in opdracht van het WODC het tweejaarlijkse onderzoek deed naar het aantal coffeeshops in Nederland en het coffeeshopbeleid.
BIBOB
De coffeeshopdichtheid (gemiddeld aantal inwoners per coffeeshop) ligt eind 2018 op 33.489 voor de 102 coffeeshopgemeenten, minder dan eind 2016 toen het 32.671 bedroeg. Geen wonder dat het steeds drukker wordt in de coffeeshops. De belangrijkste redenen voor het verdwijnen van coffeeshops zijn sluitingen door een negatief BIBOB-advies (Wet Bevordering Integriteitsbeoordelingen door het Openbaar Bestuur) en overtreding van de gedoogcriteria. Dat er acht coffeeshops zijn bijgekomen komt omdat er nieuwe coffeeshops in de plaats zijn gekomen van shops die zijn gesloten. Daarnaast wilden enkele gemeenten het aantal coffeeshops nader overeenstemmen met het maximum aantal coffeeshops dat in de gemeente is toegestaan.
Gemeentelijk beleid
In vergelijking met de voorgaande meting is in het gemeentelijk beleid volgens het onderzoek weinig veranderd. Eind 2018 hebben 266 (70%) van de 380 gemeenten een nulbeleid, in deze gemeenten worden geen coffeeshops gedoogd, terwijl er 12 (3,2%) gemeenten zijn die geen coffeeshopbeleid hebben. Die gemeenten leggen alle verantwoordelijkheid bij hun buren en menen dat hun inwoners geen wiet roken. Er zijn 102 gemeenten (26,8%) met een gedoogbeleid voor coffeeshops. Die hebben nog steeds een maximumbeleid, waarbij het aantal coffeeshops het maximum niet mag overschrijden.
Regionale afspraken
De meeste gemeenten die hun beleid nader specificeren geven aan dat er regionale afspraken zijn gemaakt. Die afspraken hebben voornamelijk betrekking op het al dan niet (actief) handhaven van het Ingezetenencriterium. Dat houdt in dat buitenlanders geen wiet mogen kopen. Verder zijn er 12 gemeenten die aangeven dat zij een uitsterfbeleid voeren. In 83 van de 102 coffeeshopgemeenten is het aantal coffeeshops gelijk aan het vastgestelde maximum. Voor 11 gemeenten geldt dat het aantal coffeeshops in de gemeente lager is dan het vastgestelde maximum. Vijf van deze 11 gemeenten hebben maatregelen genomen om te zorgen dat er coffeeshops bijkomen, zodat in de lokale vraag naar cannabis kan worden voorzien. In acht gemeenten is het aantal coffeeshops hoger dan het maximum.
Handhavingsbeleid
Bijna alle 102 coffeeshopgemeenten hebben de gedoogcriteria in het beleid opgenomen. Het praktische toezicht op coffeeshops is in het overgrote deel de taak van politie en gemeente. Dat zijn er evenveel als bij de vorige meting. De helft van hen heeft niet specifiek vastgesteld wat voor soort controles er plaatsvinden. Bij de andere helft zijn er onaangekondigde controles bij de coffeeshops. De controlefrequentie is door de meeste gemeenten niet in het beleid opgenomen. Als de frequentie wel is vastgelegd, dan ligt deze vaak tussen twee en vijf controles per coffeeshop per jaar.
Sanctiebeleid
Van de 102 coffeeshopgemeenten geeft de overgrote meerderheid (94,1%) aan dat de bestuursrechtelijke sancties voor het overtreden van de gedoogcriteria zijn vastgelegd in de handhaving. Dan volgt een zogenoemd sanctietraject of stappenplan. In het sanctietraject nemen gemeenten daar doorgaans alle criteria op, met uitzondering van het I-criterium. In 2018 is het I-criterium door 55 gemeenten opgenomen in het sanctietraject, één meer dan de vorige meting in 2016 toen dit er 54 waren. Het gaat interessant worden hoe de wietproef invloed gaat krijgen op deze cijfers de komende jaren.
