Het gedoogbeleid is failliet

“PvdA moet niet zo schijterig als een juffershondje achter de VVD aanlopen!” In een tot de nok toe gevulde Grass Company in Tilburg vond op 8 januari een boeiend debat plaats tussen advocaat Gerard Spong, de Bredase burgemeester Paul Depla en oud-rechter Frits Lauwaars. Over één ding waren alle sprekers het eens: het gedoogbeleid is failliet en moet zo snel mogelijk veranderen. Spong: “Iedere coffeeshophouder in Nederland loopt gevaar dat hij door het verraad van het Openbaar Ministerie in het buitenland de lul is.” BNN presentator Filemon Wesselink leidde het debat en deed dat heel behoorlijk. Spong voelde zich als een vis in het water en legde Depla regelmatig het vuur na aan de schenen. Zo bood het debat een mooie gelegenheid om nou eens uitgebreid te horen wat Depla onder regulering verstaat en hoe hij tegen de cannabisbranche aankijkt. Dat leverde een nogal ontluisterend beeld op. Terecht constateerde Filemon dat de burgemeester wel tien keer tijdens het debat benadrukte dat de cannabisteelt een keiharde criminele wereld is. Depla: “Als ik zie wat er in sommige gemeenten gebeurt, moet je je daar echt zorgen over maken. Hoeveel crimineel geld er wordt verdiend door bepaalde mensen, hoe ze daar een positie mee verwerven, dat baart me echt grote zorgen.”

‘Hotel California’

Het leek soms of je Max Daniel hoorde praten, in plaats van een PvdA burgemeester die zich sterk maakt voor regulering. Depla: “De illegale hennephandel is gewoon in handen, in hele dikke handen, van de criminele onderwereld. Laten we daar geen misverstand over laten bestaan. Want als we dat romantiseren, als we de moordpartijen hier in West Brabant romantiseren, als we zien wat er allemaal gebeurt rond de illegale hennephandel. De overheid heeft een systeem gecreëerd waarin de rode loper uitgerold is voor deze wereld.” Nog zo'n Max Daniel achtige one liner: “Het is hetzelfde als Hotel California: als je er eenmaal in zit kom je er niet meer uit, want die hennepwereld laat je niet meer los.”

Tegengas

Gelukkig kwam er tegengas, niet alleen van Spong, maar ook vanuit het publiek. De Haarlemse coffeeshopondernemer Nol van Schaik corrigeerde Depla een aantal keren; hoffelijk, maar glashelder. Nol: “Die criminaliteit in de kweekwereld is ontstaan door de steeds hardere vervolging door onze overheid. Want vroeger mocht ik van de Haarlemse overheid werken met eigen kwekers, die mocht ik zelfs stekken leveren. Op die manier kon ik de kwaliteit en de kweekmethoden van mijn materiaal in de gaten houden.” Het feit dat we niks meer horen van de grote hasjbaronnen uit de jaren negentig is niet te danken aan de overheid, legde Nol uit.

Thuiskweker

Nol: “De Hakkelaar is wel verdreven, maar uiteindelijk is dat gebeurd door de thuiskweker, die 85% van de markt heeft overgenomen. Maar door de harde vervolging op dit moment vindt er een enorme verschuiving plaats. Want de kwekers gaan naar het buitenland en we worden nu overspoeld door wiet uit Spanje. Door het optreden van de overheid beginnen we nu weer te importeren, dus krijgen we straks weer Hakkelaars. Ik geloof niet dat dat de bedoeling is geweest.” Nederlands bekendste wietkweker Doede de Jong vatte de situatie kernachtig samen: “Het verbod is het probleem en de overheid is volledig verantwoordelijk voor alle excessen die zijn ontstaan.”

Regulering?

De grote vraag bleef: hoe moet het anders? Wat is Depla's plan voor regulering? Ondanks doorvragen werd de burgemeester maar zelden echt concreet. Depla: “Ik zou het beste model vinden dat er een vergunning komt vanuit de overheid voor een bedrijf, waar mensen gewoon op moeten intekenen op basis van de kwaliteit die ze leveren, de variëteit, want dat is heel belangrijk, hoe de veiligheid gegarandeerd is et cetera. Dat betekent niet dat het overheidswiet is, de overheid stelt alleen voorwaarden.” Vanwege “puur pragmatische redenen” moet het systeem “wat kleinschalig en op de Nederlandse markt” gericht zijn. Depla: “Naarmate wij een systeem op poten zetten waarbij je heel makkelijk kan exporteren, zullen landen die veel feller op de drugs zitten dan wij, zoals België en Frankrijk, zich veel meer gerechtvaardigd voelen om het Nederlandse systeem onderuit te halen.”

Opiumwet aanpassen

Spong toonde zich niet onder de indruk van de analyses van Depla. Nederland kan gewoon de Opiumwet aanpassen, een aparte cannabiswet is niet nodig. Spong: “Ik zou overigens niet weten hoe Frankrijk en België ons zouden kúnnen aanpakken als we wel die aparte cannabiswet maken en alles toestaan. Want zij kunnen dat doodgewoon niet in onze rechtsorde handhaven, punt uit. Wij maken hier zelf wel uit wat we doen, dat doen niet België en Frankrijk. Zo ver is het Godzijdank nog niet.” Met de kenmerkende twinkeling in zijn ogen hield hij Depla voor dat er coffeeshops zijn waar duizend mensen per dag komen. “Dat zijn duizend potentiële stemmers voor de PvdA. Per dag! Als u nu al die mensen blij kunt maken door die PvdA boodschap goed uit te dragen, dan gaat u een fantastische verkiezingswinst boeken!”

Teleurgesteld

Depla wilde wel toegeven dat hij teleurgesteld is over de inzet van zijn partij in het kabinet. Depla: “Ik heb wel eens uitgesproken dat staatssecretaris Van Rijn zich in dit debat zo de kaas van het brood heeft laten eten door het ministerie van Veiligheid en Justitie. Zodat cannabis een openbare orde en criminaliteitsvraagstuk is geworden en géén volksgezondheidsvraagstuk. Want vanuit volksgezondheid is het vervolmaken van het systeem écht te prefereren. Dus in zoverre ben ik teleurgesteld.” Spong had minder woorden nodig: “Uw partij, de PvdA, moet niet zo schijterig als een juffershondje achter die VVD aanlopen!”

Spagaat

Hoe langer het debat duurde, hoe duidelijker de spagaat van Depla zichtbaar werd. Hij wil ”keihard” zijn tegen illegale telers; in Heerlen rolde hij 134 plantages op vorig jaar. Nog steeds lijkt hij niet te begrijpen dat juist die harde repressieve aanpak heeft geleid tot de onhoudbare situatie waar we nu in zitten. Nog zoiets: Depla had het meerdere keren over “tenten” als hij coffeeshops bedoelde. Terwijl hij te gast was in een van de mooiste coffeeshops van ons land, het vlaggenschip van The Grass Company, aan de Spoorlaan. Dan kun je wel zeggen dat je “helemaal niks tegen coffeeshops” hebt, maar je gebruikt zo'n denigrerend woord niet voor niets. En als je het onbewust doet, is het nog erger.

Alcohol

De vraag of alcohol schadelijker is dan cannabis interesseert Depla niet: “Geen flauw idee. Dat is wat mij betreft ook een irrelevante vraag.” Niet voor het eerst gingen de wenkbrauwen van Spong en een groot deel van het publiek omhoog. Doede de Jong lepelde de cijfers op: “Alle drugsproblematiek samen krijgt onevenredig veel aandacht ten opzichte van de alcoholproblematiek. Waarom is dat? Er zijn 1,4 miljoen probleemdrinkers, 400.000 verslaafden en er gaan 4.000 mensen dood aan alcohol, 20.000 aan tabak en 700.000 in Europees verband. Dus waar hebben we het eigenlijk over? Aan cannabis gaat niemand dood.”

Johan van Laarhoven

Vanzelfsprekend kwam ook de zaak van Johan van Laarhoven aan bod. Johan is immers de oprichter van The Grass Company. Zijn broer Frans vertelde hoe de hele familie lijdt onder de situatie. Advocaat Sidney Smeets vertelde over zijn recente bezoek aan Johan in de gevangenis: “Je moet je voorstellen: de cellen zijn hokjes van zeven bij zeven meter, daar zitten vijftig mensen in. Mensen met allerlei ziektes, mensen die vreselijke dingen hebben gedaan, moorden hebben gepleegd. Daar zit je dan als Nederlandse zakenman, die gewoon netjes zijn geld heeft verdiend, tussen. Je moet je behoefte doen in een gat in de grond waar allemaal mensen omheen staan te kijken. Het is een vreselijke situatie. Helaas gaat het heel slecht met zijn gezondheid. Ik heb hem veel en intensief gesproken en zijn stemming is heel wisselend. Er zijn dagen waarop hij heel vechtlustig is. Maar ook dagen dat je je afvraagt: hoe lang houdt die man het nog vol?”

Oprechte woede

Spong stelde klip en klaar dat Johan een “loer is gedraaid” door het Openbaar Ministerie, “de kwade genius achter dit geheel”. Met oprechte woede reageerde hij op een fragment van Omroep Brabant, waarin hoofdofficier van justitie Charles van der Voort zegt het “te betreuren” dat Johan is opgepakt en vastgezet. Spong: “Dat is gewoon een leugenaar. Hij liegt dat het gedrukt staat. Wat een valserik zeg!” Filemon Wesselink: “Hoe weet u dat?” Spong: “Nou ja, ik heb de stukken toch? Ik heb het dossier en deze man heeft dus in het dossier gewoon gezegd: I hereby request you to initiate criminal proceedings against Johan van Laarhoven. Dat is wat híj gevraagd heeft. Dus dat het niet de bedoeling was, dat is een gore leugen. En het maakt me ontzettend kwaad om deze man dat zo, zonder blikken of blozen te zien zeggen.” Er zijn nog kansen voor een goede afloop, denkt Spong. Op dit moment loopt het hoger beroep in Thailand.

Slappe hap

Spong: “Ik vind dat de Nederlandse staat verplicht is om in dat hoger beroep, wat ons niet gelukt is, wél duidelijk te maken aan de Thaise rechter hoe dat gedoogbeleid hier functioneert. Dat vind ik gewoon een dure morele plicht van de Nederlandse minister. Twee: de minister kan natuurlijk al het mogelijke doen om te zorgen dat als er desondanks toch in hoger beroep opnieuw een gevangenisstraf wordt opgelegd, dat die in Nederland zo snel mogelijk kan worden uitgezeten.” Kort geleden heeft Spong hier per brief bij justitieminister Van der Steur op aangedrongen. Filemon Wesselink: “Stel dat de Nederlandse overheid echt wil dat Johan vrij komt. Zou dat dan gebeuren?” Spong: “Ja, dat denk ik wel. Maar de huidige minister is veel te slap, die durft het niet, slappe hap. Die moeten we een beetje goed aanpakken.”

Verraad

De zaak van Johan van Laarhoven gaat elke coffeeshopondernemer in Nederland aan, benadrukte Spong. “Iedere coffeeshophouder in Nederland loopt gevaar dat hij door het verraad van het Openbaar Ministerie in het buitenland de lul is. Er hoeft maar één gemene officier van justitie rond te lopen die denkt: ik ga die witwasser pakken, omdat u toevallig met het geld dat u hier verdiend heeft in Spanje een leuk villaatje hebt gekocht, en u wordt vast gezet. U wordt gewoon vast gezet en u bent alles kwijt. Dankzij één man in Nederland. Zelfs in Luxemburg bent u niet veilig. Want de zaak van Johan van Laarhoven heeft aangetoond dat de Luxemburgse justitiële autoriteiten meewerken aan een verzoek van Nederland om beslag te leggen op tegoeden in Luxemburg.” Het hele debat staat op YouTube en is zeker de moeite van het terugkijken waard. Meer informatie en petitie Johan van Laarhoven: www.justiceforjohan.nl