‘Hennepteelt bedreigt Nationale Veiligheid'

Om de vier jaar stelt een speciale afdeling van de politie vast wat de ergste bedreigingen voor onze samenleving zijn. Hennepteelt staat samen met andere drugshandel weer boven aan de lijst. Andere grote bedreigingen zijn (niet-commerciële) kinderporno, beleggingsfraude, witwassen en overvallen. Dit staat in het Nationaal Dreigingsbeeld 2012 Georganiseerde Criminaliteit.

Om de vier jaar stelt een speciale afdeling van de politie vast wat de ergste bedreigingen voor onze samenleving zijn. Hennepteelt staat samen met andere drugshandel weer boven aan de lijst. Andere grote bedreigingen zijn (niet-commerciële) kinderporno, beleggingsfraude, witwassen en overvallen. Dit staat in het Nationaal Dreigingsbeeld 2012 Georganiseerde Criminaliteit.

In totaal heeft de politie de afgelopen jaren achthonderd criminele bendes in beeld gebracht. Daarbij komen ze steeds dezelfde personen tegen. In sommige families gaat het criminele ondernemerschap over van vader op zoon. Dat zou met name zo zijn in het woonwagenmilieu. Dat wil zeggen dat de criminele markt grosso modo al jarenlang gedomineerd wordt door dezelfde personen. Uiteraard zijn er zo nu en dan ook nieuwkomers, maar dat zijn uitzonderingen. Toch gaat het volgens de politie te ver om van een criminele apenrots te spreken, want er vinden wel voortdurend interacties en positiewisselingen plaats. Echte maffiastructuren met één bendeleider aan het hoofd, zoals de legendarische Al Capone of Amsterdamse drugsbaron Klaas Bruinsman, die in de jaren tachtig aan het hoofd van een grote hasjbende stond, zijn er dus niet.

Hennep

Een aantal criminele bendes houdt zich bezig met de export van hennep. Zij exporteren tenminste 300 kilo per week naar het buitenland. Het zou dan met name gaan om Groot-Brittannië, Duitsland, Italië en Scandinavië. Overigens houden de bendes die de politie in het vizier heeft zich vrijwel uitsluitend bezig met hennep. Cocktailzendingen – bijvoorbeeld zendingen waarbij tegelijkertijd export van wiet en synthetische drugs plaatsvindt – treffen zij niet of nauwelijks aan. Het zijn vooral autochtone Nederlanders die zich met de handel bezighouden. Dan kun je bijvoorbeeld denken aan families uit het (oorspronkelijke) woonwagenmilieu en leden van motorbendes zoals de Hells Angels en de Satudarah. Het is in dat laatste geval niet duidelijk of dat op persoonlijke titel of vanuit de motorclub gebeurt. Verder doet een jongere generatie haar intrede. Deze lijkt slimmer en vindingrijker dan de oude garde. En de laatste tijd worden er ook wel Turkse bendes gesignaleerd. Dat zijn meestal familiebedrijven. Die zouden hun activiteiten naar de productie en export van hennep hebben verlegd, omdat de heroïnemarkt (waar zij van oudsher in zaten) behoorlijk is ingestort. Vietnamese bendes ziet de politie hier niet. In andere Europese landen zouden die wel actief zijn op de wietmarkt. Interessant is ook dat er volgens de politie geen concurrentie lijkt te zijn tussen de verschillende bendes, omdat de afzetmarkt groot genoeg is, en de vraag het aanbod ruimschoots overtreft.

Tabel 1 Criminele verschijnselen die als bedreigend zijn aangemerkt

Dreiging
Illegale markten	Handel in en smokkel van cocaïne
	Handel in en smokkel van heroïne
	Productie van, handel in en smokkel van synthetische drugs
	Productie van, handel in en smokkel van nederwiet
	Uitbuiting in de prostitutie
	Illegale handel in en smokkel van vuurwapens
Fraude en witwassen	Niet-commerciële productie van en verspreiding via internet van kinderporno
	Beleggingsfraude
	Voorschotfraude
	Witwassen
Vermogenscriminaliteit	Woninginbraak
	Overvallen (bedrijf en woning)

Witte vlekken

In totaal is voor 36 criminele verschijnselen aangegeven of zij een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid. Daarvoor is een ingewikkelde procedure gevolgd die uitmondt in een van de volgende drie oordelen: dreiging (tabel 1), geen concrete dreiging (tabel 2) of witte vlek (tabel 3). Dat laatste betekent dat er te weinig informatie is om te bepalen of het bedreigende verschijnselen zijn. Het is een merkwaardige lijst. De productie, handel en export van nederwiet is als bedreigend gekwalificeerd. Dat geldt dan weer niet voor hasj en nederhasj. Dat zijn witte vlekken!? En het lijstje met criminele verschijnselen die geen concrete bedreiging vormen roept al helemaal vragen op. Daarop staan mensensmokkel, afpersing, vervalste medicijnen en valsmunterij. Hoe concreet bedreigend wil je het hebben, denk ik dan. Cybercrime, terrorisme en milieucriminaliteit staan er trouwens ook niet bij, omdat die weer op een andere manier beoordeeld zijn. Al met al roept deze lijst toch wel wat vragen op over de manier waarop het dreigende karakter is ingeschat.

Tabel 2 Criminele verschijnselen die niet als concrete bedreiging worden gezien

Geen concrete dreiging
Illegale markten	Mensensmokkel
	Productie en verspreiding van vals geld
	Productie van en handel in vervalste medicijnen
Fraude en witwassen	Fraude met betaalmiddelen
	Fraude met online handel
	Telecomfraude
Vermogenscriminaliteit	Bedrijfsinbraak
	Ramkraken
	Autodiefstal
	Skimming
	Kunst- en antiek gerelateerde criminaliteit
	Afpersing

Tabel 3 Criminele verschijnselen die als witte vlekken zijn aangemerkt

Witte Vlekken
Illegale markten	Productie van, handel in en smokkel van nederhasj
	Productie van, handel in en smokkel van buitenlandse hasj
	Uitbuiting buiten de prostitutie: arbeidsuitbuiting
	Commerciële productie en verspreiding van kinderporno
Fraude en witwassen	Acquisitiefraude
	Hypotheekfraude
	Faillissementsfraude
	Merkfraude
	Verzekeringsfraude
Vermogenscriminaliteit	Winkeldiefstal
	Ladingdiefstal
	Bedrijfsspionage

Schade

Zo zullen veel blowers zich afvragen waarom hennepteelt zo’n enorme bedreiging voor de samenleving is en de import van hasj bijvoorbeeld niet. Dat heeft volgens de opstellers van het Nationaal Dreigingsbeeld niets te maken met gezondheidsrisico’s. Want die zijn volgens hen minder groot dan bij heroïne, cocaïne, alcohol (!) of tabak (!) het geval is. Goed om te zien dat die feiten nu eindelijk wel serieus worden genomen. Ik was even bang dat er een hele riedel zou komen over het te hoge THC-gehalte. Maar dat is dus niet het geval. De dreiging heeft vooral te maken met de materiële schade die hennepteelt aanricht. Zo zou er voor 180 miljoen aan illegale stroom worden afgetapt. Ook zou hennepteelt regelmatig tot brand en overstromingen leiden. Hierdoor ontstaat veel schade aan woningen en wordt de veiligheid van omwonenden aangetast. Verder wijzen ze op de illegale geldstroom die door hennepteelt ontstaat. Elk jaar wordt er op die manier tenminste 1 miljard euro wit gewassen. Dat geld wordt overigens met name gespendeerd in Nederland. Dus je zou zeggen dat dit ergens toch weer goed is voor de economie… Maar de politieonderzoekers menen dat de vermenging van boven- en onderwereld een bedreiging vormt, omdat die de Nederlandse rechtstaat ondermijnt. De grap is natuurlijk dat dit heel makkelijk op te lossen is als je de hennepteelt reguleert. Daarmee verdwijnt niet alleen het probleem van de illegale geldstroom, maar kan de overheid ook nog eens geld verdienen door belasting te heffen over die 1 miljard!

Tabel 4 Omvang productie nederwiet in de periode 2008-2011 (in tonnen)

Schatting	2008	2009	2010	2011
Hoog	714	585	1.047	1.096
Middel	268	220	392	448
Laag	112	92	161	187

Hasjsmokkel

De politie zegt te weinig informatie hebben om een inschatting te maken van de omvang van de handel in en smokkel van hasj. Er zouden wel indicaties zijn dat de hasjsmokkel afneemt. In 2009 is in Europa 203 ton in beslaggenomen en in 2010 ‘slechts’ 180 ton. In Nederland worden ook elk jaar tienduizenden kilo’s onderschept. Dat zijn hoeveelheden die de Nederlandse consumptie van hasj overstijgen. Dat betekent dat Nederland een rol heeft bij de doorvoer van hasj. De hasj komt voornamelijk uit Marokko, en ook wel uit Afghanistan, Pakistan en India. Het transport vanuit Marokko gebeurt vaak met oude opgekochte vissersschepen. Voor de kust van Marokko varen kleine bootjes met hasj naar het moederschip. Eenmaal geladen varen ze naar Nederland. Per keer vervoeren ze tussen de 10 en 20 ton hasj. Soms worden ze op zee overgeladen naar zeilschepen. Enkele van die zeilschepen zijn onderschept met drie ton aan boord. Ook zijn er soms snelle rubberen motorboten die het moederschip voor de Nederlandse kust lossen en de lading vervolgens naar de kust varen. Containervervoer van Marokko zou nauwelijks voorkomen. Maar dat kan in de toekomst veranderen, omdat het containervervoer vanuit Marokko naar Rotterdam toeneemt.

Harde aanpak werkt niet

Uit het Nationale Veiligheidsbeeld 2012 valt trouwens af te leiden dat de politie best een aardig beeld heeft van de invloed van haar eigen optreden op de cannabiswereld. Zo is op pagina 268 te lezen dat de productie van nederwiet vrijwel volledig in handen is van professionele, georganiseerde kwekers. Dat zou komen door de druk die van buitenaf op de hennepkwekers is uitgeoefend. Letterlijk staat er: ‘De hardere aanpak van de thuistelers heeft die bron van bevoorrading voor een groot deel afgesloten, waardoor coffeeshops aangewezen zijn op leveranties door criminele ondernemingen, althans voor zover deze ondernemingen de coffeeshop niet zelf exploiteren.’ Het lijkt bijna achteloos opgeschreven alsof dit een doodgewoon feit is. Maar hier staat dus gewoon zwart op wit dat de harde aanpak van henneptelers door politie en justitie, coffeeshops in handen van criminele organisaties drijft!!! Dit lijkt me een zeer ongewenste situatie. Als dit het gevolg is, waarom stopt de politie dan niet onmiddellijk met die harde aanpak? Op deze manier creëer je toch juist onveiligheid of ben ik nou gek? Dat hennepteelt een bedreiging voor de nationale veiligheid is, komt dus deels door het optreden van de politie zelf...

Pakkans kwekers: 4 tot 21%

Eerder in het rapport staat dat de ruimingen geen enkel effect hebben op het aantal kwekerijen in Nederland. Sterker nog, volgens schattingen van de politie is de export van nederwiet de laatste jaren alleen maar toegenomen. Elke week rolt de politie zo’n honderd kwekerijen op. Dat zijn er dus zo’n 5000 per jaar. Dat is al jarenlang hetzelfde. Het enige verschil is dat er nu gemiddeld meer planten per keer worden aangetroffen. In 2011 waren dat gemiddeld 325 planten per kwekerij. Vroeger werden relatief meer kleine kwekerijtjes opgerold. Het kan zijn dat er nu minder kleine kwekerijtjes zijn en ze daarom ook minder vaak worden aangetroffen. Of het kan betekenen dat de politie die kleine kwekerijtjes nu meer met rust laat. Een andere mogelijkheid is dat de politie meer stekkenboeren oprolt. Als je stekken ook meerekent, dan heb je natuurlijk meer planten per keer. Alle politieacties ten spijt is de pakkans in ieder val nog steeds zo’n 4 tot 21 procent, volgens de inschatting van de politie zelf. Die pakkans baseren ze op cijfers van netwerkbeheerders die zeggen dat er zo’n 25.000 kwekerijen zijn. Dat is natuurlijk een zeer grove schatting. Dus de échte pakkans is ook een slag in de lucht.

Verder redenerend heeft de politie dan berekend dat er in 2011 tussen de 187 en 1196 ton wiet is geproduceerd in Nederland. Die 187 ton is de ondergrens en 1196 is de bovengrens (zie tabel 4). Dat is nogal een verschil. Maar ja, als je met allerlei vage aannames moet werken, dan kom je hier dus op uit. Wat ze wel redelijk precies kunnen uitrekenen is het aantal tonnen nederwiet dat in Nederland wordt geconsumeerd. Dat heet, in de coffeeshop. Want van wat er omgaat in de illegale markt weten we natuurlijk ook niets. Uitgaande van wat er via de coffeeshops over de toonbank gaat, weten we dat er zo’n 58 tot 143 ton per jaar wordt weg gepaft. Daarvan is 32 tot 92 ton nederwiet en 22 tot 41 ton hasj (de rest bestaat uit nederhasj en importwiet).  Dat komt overeen met het Europese gemiddelde. Dan blijf je dus zitten met een behoorlijk overschot aan nederwiet dat dus de grens overgaat.

Export

Die export van nederwiet is in de ogen van de opstellers van Het Nationale Veiligheidsbeeld het grote probleem. Daarom zien ze hennepteelt ook als een enorme dreiging voor de samenleving. De vraag aan nederwiet is velen malen groter dan het aanbod. Vandaar dat de export van nederwiet nog steeds toeneemt. Ze verwachten dat de kwaliteit en de productie van hennepteelt in het buitenland in de toekomst beter zullen worden. Al dan niet met behulp van Nederlandse expertise. Maar op de korte termijn zal dit nog geen effecten hebben voor de export van nederwiet vanuit Nederland. Er zijn 22,5 miljoen blowers in Europa. De totale consumptie in Europa wordt geschat op 1000 tot 7000 ton. Volgens schattingen produceert Nederland op dit moment zo’n 448 ton voor de Europese markt. Opgelucht schrijven de auteurs dat dit betekent dat Nederland niet de hele Europese vraag dekt. Dat zou inderdaad een goeie bak zijn. Opgetogen melden zij dat de growshops in de landen om ons heen als paddenstoelen uit de grond schieten. In Duitsland zouden er volgens de laatste telling in 2010 264 growshops zijn. En in Frankrijk zijn er in 2011 zeshonderd growshops geteld.  Ook is er de laatste jaren minder vaak sprake van betrokkenheid van Nederlanders bij opgerolde hennepkwekerijen in Duitsland of België. Of dat daadwerkelijk betekent dat Nederlandse cannabisondernemers hun aandeel op de wietmarkt langzaam aan het verliezen zijn, is onduidelijk. Het kan natuurlijk ook zijn dat ze hun betrokkenheid beter weten te verhullen of hun activiteiten naar andere Europese landen hebben verplaatst. Voorlopig is het aandeel van Nederlanders op de Europese wietmarkt in ieder geval nog zo groot dat het een bedreiging voor de Nederlandse samenleving vormt.

Meelift hypothese

Nederland is geen bestemmingsland van grote betekenis voor drugs of sigaretten. Toch komen er veel illegale sigaretten en drugs ons land binnen. Dat komt volgens de politie omdat Nederland een belangrijk overslagcentrum is. En dat komt weer omdat Rotterdam de grootste haven van Europa is. In de havens van Antwerpen en Rotterdam komt iedere dag een enorme stroom aan goederen binnen, bedoeld voor heel Europa. Daarom hebben Nederland en België een goed ontwikkelde infrastructuur, zodat de goederen die aankomen in de havens, makkelijk naar andere landen kunnen worden getransporteerd. Dat geldt zowel voor legale als illegale goederen. Daarom maken criminele organisaties graag gebruik van havens, vliegvelden en grensovergangen. Wapens, drugs of  andere verboden producten verdwijnen zo in de massaliteit van de legale handel. Een belangrijke stelregel is namelijk: hoe groter de legale stroom, hoe kleiner de pakkans is voor illegale handel. Dat noemen ze ook wel de meelift-hypothese.