3 x Substraten

Aarde

De meeste aardemixen zijn een cocktail van diverse veensoorten. Deze natte, sponsachtige veensoorten zijn gevormd door afgestorven planten in moerassen en lang bewaard gebleven onder vochtige, zuurstofarme omstandigheden.

Vriesproces

Wanneer deze veensoorten uit de grond gewonnen worden, worden deze doorgevroren, zodat ze later beter water op kunnen nemen. Na dit vriesproces wordt het veen gedroogd, gemalen en gezeefd. Maar dan zijn we er nog niet; Veensoorten hebben een lage PH-waarde die meestal rond de 4.0 ligt. Dit is zo zuur dat de meeste planten in deze PH-waarde geen voedingselementen op kunnen nemen. De PH moet dus omhoog! Tijdens het ontwikkelproces van de aardemixen wordt dit gedaan door Calcium en een beetje Magnesium aan het veen toe te voegen. Zo wordt de PH naar 6.0 tot 6.5 opgehoogd. Tot slot voegen de aardeproducenten NPK-meststoffen toe, om de planten te voorzien in hun eerste basisbehoeften, wanneer ze voor het eerst geplant worden. Zo zit er in de aarde voldoende voeding voor de eerste 4 tot 6 weken.

Water geven

Gebruik je aarde (potgrond, light-/grow-/fullmix) dan is het dus niet noodzakelijk om bij aanvang direct vloeibare meststoffen te gaan gebruiken tijdens een watergeefbeurt. De meeste potgronden en aardemixen zijn afgesteld op een EC startwaarde van 1.4 à 1.5. Het is van belang dat aardesubstraten niet te fanatiek bewaterd worden. De structuur van aarde is te vast om overvloedig water aan te kunnen. Blijft de aarde te nat, dan kunnen wortels stikken. Het is goed om bij dit substraat eraan te denken om bij het geven van water, beurtelings drie keer voeding mee te geven en één keer water zonder voeding. Laat bij voorkeur de dichte zakken aarde eens op de grond vallen, of woel er eens doorheen met je handen. Zo ontstaat een luchtiger substraat met minder brokken. Hoe luchtiger en fijner de structuur, hoe beter de aarde voor je wil werken.  Het kweken op aarde biedt vele voordelen, maar kent ook enkele nadelen. Hieronder zetten we ze voor je op een rijtje. Voordelen • Met het kweken op aarde kan men zich meer kleine foutjes permitteren en daarmee is het ideaal voor beginners • 100% organisch en natuurlijk (met uitzondering van toegevoegde anorganische meststoffen) • Betere smaak van het eindproduct • In de beginfase hoeven er geen vloeibare meststoffen aan toegevoegd te worden Nadelen • Zware zakken sjouwen • Snellere ophoping van meststofzouten omdat aarde niet gespoeld kan worden vanwege de dichte structuur • Moeilijker te hergebruiken in verband met zoutophopingen • Minder luchtig dan kokos en steenwol. In een luchtiger substraat kan een plant makkelijker wortels vormen. ZEER DIKKE TIP! Zoals je net gelezen hebt zit in aarde voldoende Calcium en Magnesium voor de eerste 4 tot 6 weken. Vanaf het moment dat de plant haar eerste bloemen of vruchten gaat vormen verbruikt zij extra Calcium. Er ontstaat dan een piek die 3 weken duurt. En wat gebeurt er als er Calcium wordt onttrokken uit de aarde? Dan gaat de PH naar beneden! Omdat je dat niet wil zal de Calcium moeten aangevuld (denk aan Cal-Mag producten).

Kokos

Kokossubstraat wordt meer en meer gebruikt. In het Verenigd Koninkrijk zijn ze hier helemaal wild van. De pallets zijn niet aan te slepen. Kokossubstraat behoort tot 1 van de effectiefste en voordeligste substraten ter wereld.

Dit heeft te maken met twee flinke voordelen: de luchtigheid en vochtopnamecapaciteit. Kokossubstraat is zeer luchtig en kan langere tijd water vast houden. Wist je bijvoorbeeld dat kokos negen maal zijn eigen volume aan water (en voedingsstoffen) kan absorberen zonder compleet doordrenkt te zijn? In tegenstelling tot bij aardesubstraat wordt het water direct geabsorbeerd wanneer het droog staat. Bovendien verdeelt het vocht zich beter in de vezels en krimpt kokos niet bij uitdroging. Zelfs dan kan kokos zijn vocht vasthouden en gelijkmatig verdelen onder het oppervlak. Planten drogen dus minder snel uit! Door zijn luchtigheid en grove structuur kunnen planten beter wortelen en ademen. En je weet: hoe groter het wortelstelsel, des te beter de plant groeit en bloeit.

Vezels worden gestoomd

Kokossubstraat bestaat uit kokosvezel. Kokosvezel is een taaie en stugge vezel, afkomstig van de bast van kokosnoten. Deze vezel bevindt zich in de pulplaag tussen de harde kern van de noot en de buitenste schil. In beginsel was deze vezel een restproduct, die vandaag de dag is omgetoverd tot een topproduct voor de land- en tuinbouw. De tovenaar moet echter wel goed opletten en zijn koppie erbij houden. De kokosvezel kan niet direct de zakken in. Eerst worden de vezels gestoomd, om alle mogelijke ziekteverwekkers te elimineren.

Wassen of ‘bufferen’

Verder bevatten de kokosvezels van nature een te hoog gehalte aan zouten (o.a. Natrium, Kalium en Chloor), die er zoveel mogelijk uit verwijderd moeten worden. Deze zouten kunnen namelijk leiden tot groeistagnatie, waarbij je ziet dat planten niet goed starten, geel tot lichtgroen kleuren of dat wortels bruiner worden. Dit kan desastreus zijn voor de planten. Nu zijn er twee methoden waarmee de zouten kunnen worden verwijderd uit de kokosvezel. De eerste methode is door de vezels te wassen. Op deze manier wordt het gehalte aan zouten wel verminderd, maar nog niet zo ingrijpend als bij de andere methode. Deze aanpak wordt ‘bufferen’ genoemd. Hierbij wordt de kokos gespoeld met kalksalpeter, waarbij het gehalte aan zouten drastisch wordt verlaagd tot bijna 0.  TIP: Koop dus altijd kokos die gebufferd is. Meestal staat dit aangegeven op de zak, en als je helemaal zeker van je zaak wil zijn koop dan kokos met een RHP keurmerk. A en B voeding Gebruik tijdens de kweek op kokos altijd een A en B voeding die is afgestemd op kokos. Deze voeding bevat immers altijd de ideale samenstelling van meststofelementen, aangepast op de plant en het kokossubstraat. Gedurende de kweek is het ook handig om een grondmeter te gebruiken zodat de PH-waarde en EC-waarde gemeten kan worden in het substraat. Gaat de PH naar beneden en begint deze te schommelen? Voeg dan extra Calcium/Magnesium toe. Denk aan CalMag producten. In de laatste week van de cyclus is het belangrijk om het kokossubstraat te spoelen. Gebruik dan alleen afgezuurd water in combinatie met enzymen. Hiermee wordt het zoutgehalte weer omlaag gebracht om vervolgens weer een nieuwe cyclus te kunnen starten met een laag zoutgehalte. Kokossubstraat kan wel 5 jaar gebruikt worden, mits het goed gespoeld wordt en af en toe weer een beetje aangevuld wordt. Kokos behoudt zeer lange tijd zijn luchtigheid en vochtvasthoudende capaciteiten. TIP: Geef aan het begin van een cyclus in de eerste 2 weken alleen A en B voeding in combinatie met wortelstimulator mee. Begin dan nog niet met de toevoeging van enzymen! Op dit moment is de plant bezig met het bouwen van wortels, terwijl enzymen juist wortels afbreken en deze weer omzetten in voedingsstoffen. Enzymen (afbrekend) en wortelstimulators (opbouwend) gaan dus niet goed samen. Hierover zijn de meningen verdeeld, maar uit diverse onderzoeken blijkt dat met bovenstaande methode men aanzienlijke verbeteringen ziet. Aangezien kokosvezel volledig organisch is, verhoogt kokosvezel ook het organisch gehalte van de bodem. Dit zorgt weer voor een hoge kationenuitwisselingscapaciteit (CEC). Dit betekent dat ionen van de voeding goed worden gebonden en niet wegspoelen. Een kokosvezel is een lange holle cellulosevezel met veel lignine. Deze lignine zorgt ervoor dat kokos sterk is en blijft. Voordelen • Voorkomt de groei van algen doordat de toplaag van het kokossubstraat droger is • De losse structuur stimuleert de wortelontwikkeling • 100% organisch • Kan voor lange tijd vaker worden hergebruikt • Bevordert een snelle groei door de vergroting van wortels ivm de luchtige structuur van het substraat. Nadelen • Behalve kokosblokken zijn de zakken zwaar • Wanneer de kokos niet gebufferd is, stagneert de groei en bloei • Iets meer schommeling in de PH-waarde • Eist meer kennis en ervaring van de kweker

Steenwol

Steenwol is het meest gebruikte substraat in de glastuinbouw. Maar wat is steenwol nu eigenlijk? Steenwol is een gesponnen materiaal uit gesteente. Dit gesteente is in de basis een natuurlijk product dat ontstaat bij vulkaanuitbarstingen. De naam van dit gesteente is basalt.

Door het basalt te smelten bij 1400 graden ontstaat er een unieke vezelstructuur, die in een bepaalde richting wordt geslingerd. Zo ontstaan er draden steenwol, die vervolgens worden samengevoegd. De samengevoegde draden worden vervolgens met behulp van een bindmiddel in de verhardingsoven gevormd tot een mat. Deze matten kunnen worden gesneden en op maat worden gemaakt in bijvoorbeeld: slabs, mapito, voorgroeiblokken, stekpluggen etc. Door het gecontroleerde fabricageproces is dit groeimedium van een constant hoge kwaliteit. De steriele productie onder extreem hoge temperatuur maakt dat het gegarandeerd schoon is en geen verontreinigingen bevat.

Ideaal, maar ervaring nodig

De structuur van steenwol is een ideaal medium voor planten om te kunnen wortelen. Het absorbeert immers makkelijk water en voedingsstoffen. Daarnaast is het ook makkelijk om overtollige voedingsstoffen weg te laten spoelen. Een kanttekening bij het kweken op steenwol is wel dat er ervaring vereist is bij de kweker. Er dient vaker op zowel de PH als de EC gemeten te worden. De PH-waarde loopt namelijk vaker en sneller op dan bij aarde- of kokossubstraten. De standaard PH-waarde van steenwol is 7.0. De ideale PH waarde voor je planten in het substraat is 6.0. Om deze waarde te behalen zal de PH moeten worden verlaagd. Het is daarom raadzaam om voeding toe te voegen met een PH-waarde van 5.2 tot max 5.4, zodat je de waarde in het substraat uiteindelijk uitkomt op 6.0. Zorg ervoor dat de PH-waarde van de voeding nooit lager is dan 5.0. Hierdoor raken de steenwolvezels beschadigd. TIP: Knijp regelmatig wat vloeistof uit een stuk steenwolsubstraat en vang dit op in een bakje. Hang vervolgens de PH- en EC-meter in het bakje en meet de waarden. Zo wordt snel duidelijk of de PH- en EC-waarden aangepast moeten worden. De standaard EC-waarde van steenwol is nagenoeg 0. Er zal dus vanaf de start van de kweek begonnen moeten worden met het meegeven van meststoffen. Het is dan raadzaam om gedurende de gehele kweek een A en B voeding te gebruiken zodat planten niets te kort zullen komen. Gebruik de eerste twee weken naast de A en B meststof, een wortelstimulator. Vanaf de derde week kan begonnen worden met enzymen. Deze zullen de oudere wortels afbreken en omzetten tot opneembare voeding. In de laatste week is het noodzakelijk om alleen afgezuurd water mee te geven met enzymen. Zo wordt het steenwolsubstraat schoongespoeld en kan deze weer opnieuw worden gebruikt voor een volgende cyclus. Tot slot hebben we hieronder ook voor het steenwolsubstraat enkele voor-en nadelen neergezet. Voordelen • Luchtige structuur dat wortelontwikkeling stimuleert • Steriel en hygiënisch • Grotere opbrengsten • Herbruikbaar Nadelen • Steenwol droogt sneller uit dan aarde en kokossubstraat • Niet organisch substraat • Vereist kennis en vaardigheid