Korzenie rolnictwa

Dlaczego ludzie uprawiają konopie i włączyli tę roślinę do swojej kultury materialnej pozostaje tajemnicą związaną z naszą ciekawą ludzką naturą.

Dlaczego ludzie uprawiają konopie i włączyli tę roślinę do swojej kultury materialnej pozostaje tajemnicą związaną z naszą ciekawą ludzką naturą. Podczas ewolucji dowiedzieliśmy się, jak dostosować rośliny do naszych potrzeb; albo nas samych do świata roślin tak, żeby istniała równowaga między nami a naturą pozwalająca pokojowo nam współistnieć.

We wszystkich okresach historii Cannabis towarzyszy społecznościom ludzi w ich podróży po świecie. Stopniowo, jak ludzie zaczęli się osiedlać, powoli udomowili konopie, jako coroczną uprawę, którą mogą w pełni wykorzystać.

Początki uprawy

Szacuje się, że ludzie po raz pierwszy udomowili rośliny w późnej epoce kamienia lub neolitycznej, czyli około 30.000 - 20.000 lat temu. Dokładne początki upraw konopi są jednak niewyjaśnione przez archeologię, głównie dlatego, że ilość materiału dowodowego na poparcie tezy uprawy roślin przez pierwsze proto-rolnicze społeczności jest ograniczona.

Jest jednak niewykluczone, że kiedy ludzie zaczęli osiedlać się w jednym miejscu, w przeciwieństwie do prowadzenia życia myśliwych i zbieraczy, udomowili gatunki roślin dzikich. Oprócz jęczmienia, ryżu czy pszenicy, Cannabis sativa była uprawiana przez kilka osiadłych społeczności dla jej włókna, oleju, właściwości odżywczych, szamańskich - jak również, jako źródło paszy dla bydła.

Gdy te pierwsze społeczności rolnicze podróżowały z doliny do doliny, z jednego obszaru do innego, w poszukiwaniu nowych terenów rolniczych – nasiona przez nich uprawiane wracały często do dzikiej przyrody. Cannabis sprytnie skłonił ludzi do stania się jeszcze jednym z wielu sposobów do rozsiewania jego nasion.

Rozproszenie nasion

Rozproszenie nasion jest środkiem, za pomocą, którego roczne gatunki roślin mogą naturalnie rozprzestrzeniać się. Nasiona mogą znajdować sobie miejsce na kilka sposobów. W przypadku konopi podstawową metodą rozprzestrzeniania się nasion jest rozrost za pomocą elementów atmosferycznych (wiatr, deszcz, mróz i śnieg). Jak nasiona dojrzeją, naturalnie spadają na ziemię, gdzie opady deszczu, nawet niewielkie, ułożą ziarno w wygodnej pozycji na przezimowanie.

Wtórne metody rozprzestrzeniania się nasion to np. zwierzę. Kilka gatunków ptaków i ssaków chętnie odżywia się nasionami, kwiatów i łodygami konopi. Podczas gdy głodne zwierzaki w pośpiechu pożerają jak najwięcej nasion lub kwiatów, jest możliwe, że niektóre nasiona mogą pozostać niezłamane przez dziób ptaka lub zęby krów. Te całe nasiona są niestrawione i osadzane później w nowej lokalizacji przez zwierzę.

Po trzecie ludzie celowo wybierali najlepsze zebrane nasiona konopi i starannie przechowywali, aby je jeść i uprawiać w następnym sezonie. Ludzie szybko odkryli, że nasiona dobrych rodziców dają inne dobre rośliny, też z dobrymi nasionami. Wybierając najbardziej pożądane cechy genetyczne w każdym sezonie, proto-rolnicy nieświadomie przeistoczyli się w pierwszych hodowców marihuany. Cannabis osiągnęła taki szczyt w swojej ewolucji, że może teraz dodać ludzi do listy swoich metod rozsiewania nasion.

Cannabis - sativa i indica

Geograficznie, jak dotąd, nie sposób powiedzieć, czy konopie poruszały się pod górę lub w dół wzgórza w swoim rozwoju - dzięki pogodzie, ptakom, zwierzętom czy ludziom. Wiadomo jednak, że Cannabis objął nowe nisze ekologiczne i konkretne lokalizacje geograficzne, które były dostosowane do jego wzrostu i uprawy, co pozwoliło mu ewoluować.

Zazwyczaj rośliny Cannabis Indica pochodzą z wysokości górskich, rosną krótsze i mniejsze niż ich kuzyn sativa w bardziej zaludnionych terenach nizinnych, rosnący wyższy i większy. Do tej pory nikt nie ustalił, czy te konkretne różnice powstały naturalnie lub w wyniku udomowienia. Tradycyjnie Cannabis indica jest (w większości) rośliną uprawianą w wielu regionach, podczas gdy odmiany Cannabis sativa często rosną zdziczałe w tym samym miejscu. Wyjątkowo jednak, w regionach tropikalnych gdzie Cannabis sativa jest uprawiany, dzikie populacje Cannabis indica są często nieobecne.

Te poszlaki wskazują, że Cannabis sativa był pierwszy udomowiony na nizinach i uprawiany w kierunku osiągnięcia typu roślin, które mogą być później łatwiej uprawiane na naświetlonych wyżynach. W takim przypadku Cannabis indica została selektywnie hodowana dla odmian najszybciej dających nasiona, które uwiną się przed nadejściem mrozów zimowych. To z kolei pozwoliło nowym gatunkom konopi (Cannabis indica teraz nazywanymi) rozwijać własną tożsamość w górach.

Wczesna uprawa

Wczesne metody rolnictwa były drogą prób i błędów, aby ustalić, co najlepiej rośnie w danej lokalizacji. Pod tym względem niewiele się zmieniło od czasów prehistorycznych do dni nowoczesnych metod hodowli. Ciekawy dla archeologa-botanika jest moment przejścia od zbierania nasion (środków spożywczych) z dzikich roślin i zbieranie nasion z roślin, które zostały celowo posadzone z nasion poprzedniego sezonu.

Istnieje wiele dowodów sugerujących, że wspólnoty myśliwsko-zbierackie były sprawne w  "zarządzaniu" dzikim krajobrazem i zasobami naturalnymi przed czasem udomowienia niektórych gatunków roślin. Wiemy to, ponieważ znaleziono wiele szczątków metod gospodarowania, od wczesnego leśnictwa po pozostałości wczesnego wypasu zwierząt gospodarskich, które potwierdzają tę teorię. W jakiś magicznym momencie w rozwoju neolitycznego myśliwego-zbieracza albo niektóre nasiona zostały zgubione i zaobserwowano w tym miejscu rośliny w następnym sezonie, albo może starszy członek wspólnoty, który nie mógł już poszukiwać jedzenia na długich dystansach, zasadził kilka nasion bliżej domu. W rezultacie nowe społeczeństwo społeczności agrarnych powoli przekształciło to, co znamy dzisiaj, jako "rolnictwo".

Obecność owiec i kóz była ważna dla proto-rolników z kilku powodów. Głównie bydło było wykorzystywane do wypasu na obszarach ziemi i oczyszczania polan, które dostarczały idealnych gruntów rolnych. Inny powód, dla którego bydło było ważne to nawóz, który po rozrzuceniu na ziemi to bogate źródło składników odżywczych dla upraw. Gdy te zwierzęta uciekały z niewoli, to nasiona z ich ostatnich posiłków zostały składane w nowych lokalizacjach, co dodatkowo wspomagało proces rozprzestrzeniania się nasion i dzikich populacji konopi.

Zdziczałe rośliny

Są gatunkiem, który został przywrócony do stanu pół-dzikiego po okresie udomowienia. Alternatywnie udomowiona roślina to dzikie gatunki, które zostały zarządzane przez ludzi. Możliwe jest, że wczesne społeczności rolnicze zarządzały marihuaną w jej dzikim stanie, poprzez usuwanie męskich lub żeńskich roślin z dzikich populacji - z zamiarem wyodrębnienia męskich roślin do wykorzystania w przemyśle włókienniczym i dla lin, zaś izolowanie roślin żeńskich było pożądane do produkcji olejków eterycznych, nasion.

Dziki charakter konopi, zdolnych powrócić do stanu pół-dzikiego, prawdopodobnie wskazuje, że konopie, chociaż pół-domator, nie są zbyt odległe od swoich kuzynów prawdziwie dzikich. Wiele dyskusji wokół istnienia dzikich i zdziczałych gatunków cannabis w przyrodzie jednak nadal trwa.

Udomowienie Cannabis

Cannabis naturalnie zrzuca nasiona jesienią. Nasiona te spadają na ziemię i rozwijają się w danym miejscu w sezonie następującym. W momencie, gdy nasiona te zostały zebrane i bezpiecznie przechowane oraz wysiane w następnym sezonie, marihuana została udomowiona.

Udomowienie gatunków, w tym konopi, pozwoliło społecznościom ludzi i populacji roślin istnieć poza ich naturalnym zasięgiem. Wiele dolin i wzgórz odzyskano od natury w tym okresie, lasy padały od siekiery i ognia – tworzono nowe pastwiska, gdzie tworzyły się użytki rolne i konopie znalazły niszę - często na krawędzi środowisk miejskich.

Wiele proto-hodowlanych społeczności całkowicie nie porzuciło swoich tradycji myśliwsko-zbierackich i zdecydowało się na pół-koczowniczy tryb życia zamiast osiadłego. W okresie neolitu społeczeństwa powoli coraz bardziej przyjmują osiadły tryb życia z dodatkiem stałego mieszkania, pola, prawa, porządku i religii, jak rozumiemy je dzisiaj. Ruchy religijne szczególnie przyczyniły się do rozpowszechniania nasion, w tym wielu upraw konopi, w najbardziej odległych regionach świata w tym czasie – w wielu dzikich miejscach, w tym w Wielkiej Brytanii.

Włókno konopne

Cannabis sativa dzisiaj może być wykorzystywana do produkcji wyrobów powroźniczych, lin, tkanin, i papieru. Wiemy, że nasi przodkowie uprawiali marihuanę do celów włókienniczych, ponieważ niektóre dowody archeologiczne przetrwały. W większości przypadków jednak, ponieważ marihuana jest materiałem roślinnym, wiele dowodów jej codziennego użytkowania w okresie neolitu nie przetrwało. W tym przypadku, to antropologia spogląda w kierunku obecnych przykładów gdzie wiarygodne korelacje można wyciągnąć między teorią i praktyką.

Przed wynalezieniem włókien syntetycznych, to włókna konopne pobierane z Cannabis sativa były najsilniejszym i najbardziej niezawodnym materiałem włókienniczym dostępnym do produkcji lin, do żeglowania i budowania. Jest całkiem możliwe, że wiele megalitycznych zabytków, w tym piramid i Stonehenge, zostało zbudowanych z użyciem lin wykonanych z łodyg konopi podczas neolitu.

Środki spożywcze z konopi

Aby umieścić w perspektywie czasowej tę debatę: narody Nepalu zbierały konopie w ciągu ostatnich 10.000 lat w stanie dzikim, pól-dzikim, i udomowionym, jako główny środek spożywczy. Nasiona konopi zawierają proteiny, aminokwasy, oleje omega, i błonnik pokarmowy. Chociaż pozbawione właściwości psychoaktywnych, nasiona konopi spełniają wielu wymagań pokarmowych niezbędnych dla przetrwania człowieka. Ponadto konopie są jedną z kilku roślin, które mogą być hodowane na dużych wysokościach, ze względu na szybki metabolizm.

Ponieważ trwa to cały sezon pod gołym niebem, do produkcji roślin nasiennych pierwsi rolnicy nauczyli się wybierać nasiona z najbardziej produktywnych roślin, jako dawców materiału siewnego. Powoli dominujące cechy zostały utrwalone w każdym sezonie na korzyść rolnika, aż wszystkie rośliny w polu w każdym sezonie rosły takie same. W tym punkcie nasiona konkretnych odmian konopi stały się przedmiotem handlu z innymi społecznościami rolniczymi.

Medycyna Cannabis

Tymczasem mnisi w wysokich góry w swoich klasztorach uprawiali marihuanę dla leczniczych właściwości (jak również, jako religijny sakrament). Łącząc poszczególne rośliny z innymi, pochodzącymi z różnych lokalizacji geograficznych, zakonnicy byli w stanie wyizolować korzystne cechy i leki z konopi indyjskich: lecznicze kanabinoidy i terpeny tej samej rośliny.

Zielarze neolityczni samodzielnie robili leki z marihuany w taki sam sposób, jak robią haszysz dziś. Zebrane naturalne oleje z roślin mogą być następnie podawane, jako lek dla turystów i pielgrzymów. Cannabis używano w postaci gorących i zimnych okładów, opatrunków, nalewek, maści, strawy, jak również kadzidła lub bezpośrednio wdychany w całym okresie neolitu na kilku kontynentach.

Duchowość Cannabis

W okresie neolitu marihuana została wykorzystana, jako pomoc duchowa do medytacji przez całe pokolenia, grupy i społeczności.

Wykorzystywanie "Ganja" w Indiach jest starożytną praktyka z korzeniami osadzonymi w folklorze. Rzeka Ganges powstała, gdy Bogini Ganga dała pokarm ludziom na świecie. W tym czasie Shiva zażywał kąpieli w rzece Ganges i Ganga zaplątała się w jego włosach. Podczas kąpieli wróg Śiwy postrzelił go strzałą. Po dotarciu do brzegu Shiva usunął strzałę i krople jego krwi spadły na ziemię, gdzie później urosła roślina Ganja (konopie). Albo tak legenda rośnie.

Sadhu (święci mężowie) Indii palą marihuanę od czasów Shivy, jako środek do bezpośredniego medytacyjnego połączenia z duchem lub jaźnią. Wiemy również, że Ganja została włączona do innych świąt religijnych, jako napój chłodzący o nazwie "Bang Lassi". Lassi jest typem milk-shake’a, chociaż nie zawiera mleka. Bang lub Ganja są używane dla swoich efektów uspokajających, następnie medytacyjnych i religijnych w Indiach do dziś.

Inna grupa ludów neolitycznych pijących konopie to Ludzie Kubkowi – nazywani tak, ponieważ każdy członek wspólnoty miał własne naczynie do picia podobne do kubka. Każda zlewka posiadała "ość" lub "liść konopi indyjskich" (w zależności od interpretacji) i linki wykonane z konopi były wykorzystywane do dekorowania każdej zlewki w trakcie jej tworzenia. Archeologia wskazuje, że te kubki były wykorzystywane w gminnych uroczystościach w Wielkiej Brytanii, gdzie mieszaninę sfermentowanego miodu, ziół i ewentualnie konopi spożywano w dużych ilościach - każdy członek plemienia posiadający własny kubek brał udział w tej komunii.

Handel Cannabis

Gdy marihuana zyskała rozgłos, jako wiarygodne źródło surowców, jej wartość, jako towaru handlowego wzrosła. Włókna, kwiaty, nasiona i oleje są prezentowane na targowiskach handlowych. Gdy proto-rolnicy odkryli uprawy nasienne, dostępne im stały się nowe rewolucyjne możliwości obrotu handlowego i szansa na pokojowe współistnienie pomiędzy kłócącymi się inaczej sąsiadami. Nowe horyzonty ujrzały sylwetkę Cannabis sativa w swojej panoramie, pierwsi rolnicy oraz rynki nasion konopi indyjskich otworzyły swoje stragany i handel nasionami konopi stale wzrasta od wieków.

Stopniowo, gdy odległe szlaki handlowców na Północy stały się zbieżne ze szlakami kupców z Południa, i Wschód spotkał Zachód, geny konkretnych odmian konopi stały się przemieszane, plazma z jednej odległej doliny spotkała się z plazmą z innej. Konopie indyjskie i ich kultura były napędzane przez handel i perspektywą haju. Wiele odmian konopi włókienniczych, w tym Cannabis Ruderalis (obecnie rosnąca w Rosji) zostały opracowanych w okresie neolitu, podobnie jak niektóre z najmocniejszych odmian afgańskich czy uzbeckich dzisiaj czule kojarzonych z haszyszem.

Tymczasem, aby umieścić rzeczy z powrotem w perspektywie czasowej, Cannabis sativa, jej kultura i handel materiałem siewnym nie osiągnie wybrzeża Ameryki do około 10000 lat później.