Wietexperiment is een feit

Halverwege november is de wet die het wietexperiment regelt met een ruime meerderheid in de Eerste Kamer aangenomen. Dit betekent dat er geen weg terug meer is. Het wietexperiment gaat er komen. Als alles volgens plan verloopt dan ligt er begin 2022 legale wiet en hasj in 79 coffeeshops.

Voor het zover is moet er nog een hoop gebeuren. Volgend jaar worden de telers geselecteerd die de 79 coffeeshops mogen bevoorraden. Dat worden er maximaal tien. Coffeeshops mogen zelf bepalen bij welke teler(s) zij hun inkopen gaan doen. Aan de ene kant is dat een stuk eenvoudiger dan dat het er nu aan toe gaat. Ze kunnen dan net als elke andere winkel gewoon online hun bestellingen plaatsen. Aan de andere kant zijn er nog veel twijfels. Zullen de telers in staat zijn wiet en hasjsoorten van goede kwaliteit te produceren? Zullen de legale cannabisproducten qua prijsstelling kunnen concurreren met de illegale markt en coffeeshops die niet aan het experiment meedoen? Hoe gaan de klanten reageren op voorverpakte cannabisproducten?

Detailregeling

Op dit moment wordt er nog druk gesleuteld aan allerlei eisen waaraan de producten, de telers en de coffeeshops moeten voldoen. Dat eisenpakket wordt vastgelegd in de zogenoemde (Ministeriële) Regeling Experiment Gesloten Coffeeshopketen. Dat gaat behoorlijk ver. In die regeling staat bijvoorbeeld wat er wel en niet op het etiket mag staan tot aan het lettertype en de grootte van letters aan toe. Ook is daarin terug te vinden hoe de verpakking eruit mag zien, hoe het transport van de teler naar de coffeeshop moet worden geregeld, op welke manier er geteeld mag worden, et cetera. Als die regels niet goed worden doorgedacht, dan kan dat verregaande gevolgen hebben voor het experiment. Daarom vroeg de overheid input van belanghebbenden. Iedereen die wilde kon voor 12 november reageren op de conceptregels. Een van de partijen die uitgebreid reageerde was Cannabis Connect, een koepelorganisatie die 250 coffeeshops vertegenwoordigt.

Ook outdoor telen

De grootste zorg van de coffeeshops is of de diversiteit van het legale aanbod voldoende zal zijn. Er zou zo weinig mogelijk overlap moeten zijn in het aanbod van de tien telers. Als producenten van experimentwiet aangeven dat zij unieke variëteiten en/of hasj willen kweken, zouden zij voorrang moeten krijgen bij de selectieprocedure. Ook zou minimaal één teler zich binnen het experiment op buitenteelt moeten gaan richten. Op die manier kan worden uitgezocht of hasjproductie ‘op Marokkaanse wijze’ in Nederland mogelijk is.

Etiket

Dan het etiket. Omdat de legale producten alleen maar in gesloten verpakkingen mogen worden verkocht, moet de informatie op het etiket een consument helpen bij het bepalen van zijn keuze. De overheid is zeer terughoudend hierin. De informatie op het etiket mag de consumptie van cannabis niet aanmoedigen. Binnen de huidige voorstellen komt er daarom geen informatie op het etiket waar een consument écht wat aan heeft. Op dit moment worden wiet en hasj in veel coffeeshops ter plekke afgewogen. Consumenten kunnen de producten ruiken en voelen, en een wiettopje of stukje hasj naar keuze uitzoeken. Dat kan in de toekomst dus niet meer.

QR code

Daarom moet er volgens Cannabis Connect een QR code op het etiket komen te staan die verwijst naar een site met achtergrondinformatie over het betreffende product (bijvoorbeeld over de kweekmethode en de wijze waarop het product is behandeld). Op die website kunnen dan ook de door de overheid gewenste gezondheidswaarschuwingen en informatie over cannabisconsumptie komen te staan. Volgens de huidige plannen moet er bij elke aankoop een informatiefolder worden meegegeven. Dat is niet meer goed te verantwoorden in het kader van de duurzaamheid. Verder moet je je afvragen of uitgebreide teksten over het gebruik van cannabis nog wel van deze tijd zijn. Filmpjes, animaties of een goede uitleg door een getrainde coffeeshopmedewerker zijn veel effectiever dan folderteksten.

Biologische teelt

Twee andere belangrijke aanpassingen die Cannabis Connect voorstelt betreffen de biologische teelt en het vermijden van een behandeling van de wiet met gammastraling. De koepelorganisatie vindt dat de wiet die binnen het experiment wordt geteeld biologisch moet zijn. De nu voorgestelde regeling spreekt weliswaar een voorkeur uit voor biologisch geteelde producten, maar het gebruik van niet-biologische gewasbeschermingsmiddelen wordt niet expliciet uitgesloten.

Gammastraling

Wel bepaalt de regeling dat de wiet moet worden getest op de aanwezigheid van schimmels en andere micro-organismen. De maximaal toegestane waarden zijn overgenomen uit de regelgeving voor medicinale cannabis. Als deze maximumwaarden niet worden versoepeld voor recreatieve wiet dan is gammastraling voor alle eindproducten noodzakelijk. Dit is logistiek niet uitvoerbaar omdat er op dit moment maar één plek in Nederland is waar dit kan. Maar het is ook onnodig.

De experimentwiet is niet bedoeld voor HIV en AIDS-patiënten. Gammastraling heeft volgens consumenten effect op de terpenen en daarmee op de smaak en geur van de producten. Daarom willen de meeste consumenten geen bestraalde cannabisproducten. Gammastraling van de experimentwiet zal gegarandeerd tot een mislukking van het experiment leiden.

Legaal naast illegaal

Er zitten dus nog behoorlijk wat haken en ogen aan het experiment die ertoe kunnen leiden dat het zal mislukken. Naast de legale markt zal er immers ook een illegale markt blijven bestaan. In Canada is er iets vergelijkbaars aan de hand. Na de legalisatie in 2018 werd het mogelijk om legale cannabisproducten in Canada te kopen. De zwarte markt heeft echter nog steeds het grootste deel van de cannabishandel in handen. Dat komt onder andere omdat de prijs van de illegale wiet in Canada lager is en de kwaliteit vaak beter, door alle eisen die Health Canada (het Ministerie van Volksgezondheid) aan de legale cannabisproducten stelt. Het hoge percentage consumenten dat nog steeds illegale wiet koopt heeft ook te maken met de opstartproblemen. De schappen van veel dispensaries waren in de eerste maanden na de legalisering vaak leeg.

Goedbedoelde onderdelen van de regelingen hebben soms onbedoelde gevolgen. Een van de krampachtige eisen die Health Canada bijvoorbeeld stelt aan de wiettelers is een maximumprijs van de geleverde producten. Dat heeft ertoe geleid dat er in Canadese dispensaries nauwelijks Sativa’s liggen. Die zijn immers relatief duur te produceren. Liefhebbers van Sativa zijn dus nog steeds aangewezen op de zwarte markt.

Goede weg

Nederland zal op den duur de wiethandel reguleren. Het experiment is een eerste stap op weg naar decriminalisering en normalisering van cannabis. Maar er is nog een hele weg te gaan naar een situatie waarin alle consumenten in Nederland in alle openheid en transparantie eerlijke kwaliteit wiet voor een eerlijke prijs kunnen kopen en consumeren.