Ruigoord Nu

Het kunstenaarsdorpje Ruigoord, landelijk gelegen onder de rook van Amsterdam, is sinds tientallen jaren een psychedelische vrijhaven, waar kunstenaars, hippies, actievoerders, zwervers en 'gewone' jongeren elkaar ongedwongen ontmoeten. Wie de moeite neemt om er door modderige graslanden naar toe te lopen, staat voor een verrassing. Je vindt er een enclave waar eigenlijk niks te gek is. En je hoeft je neus maar achterna te lopen of je wordt op heftige wietdampen getrakteerd. Niet voor niets wordt op Ruigoord het jaarlijkse Highlife Festival gehouden, waarop de beste wiet wordt bekroond. Komend jaar bestaat Ruigoord als kunstenaarsdorpje 40 jaar. Wat is er na al die tijd nog van over? Komen er alleen nog oude hippies of bloeit het nog steeds? En heeft Ruigoord nog toekomst?

Het kunstenaarsdorpje Ruigoord, landelijk gelegen onder de rook van Amsterdam, is sinds tientallen jaren een psychedelische vrijhaven, waar kunstenaars, hippies, actievoerders, zwervers en 'gewone' jongeren elkaar ongedwongen ontmoeten. Wie de moeite neemt om er door modderige graslanden naar toe te lopen, staat voor een verrassing. Je vindt er een enclave waar eigenlijk niks te gek is. En je hoeft je neus maar achterna te lopen of je wordt op heftige wietdampen getrakteerd. Niet voor niets wordt op Ruigoord het jaarlijkse Highlife Festival gehouden, waarop de beste wiet wordt bekroond. Komend jaar bestaat Ruigoord als kunstenaarsdorpje 40 jaar. Wat is er na al die tijd nog van over? Komen er alleen nog oude hippies of bloeit het nog steeds? En heeft Ruigoord nog toekomst? 

De geschiedenis in vogelvlucht

Ooit was Ruigoord een eiland, het werd al in de elfde eeuw bewoond. Het heette toen 't Ruyghe Oort. Tijdens een inpoldering in 1873 kwam het gewoon in het land te liggen. Er vormde zich een dorpje voor landarbeiders, die werkten aan de inpoldering. In 1964 werd besloten dat het dorpje daar moest verdwijnen ten gunste van de Afrikahaven die er zou worden aangelegd. Er stonden in die tijd veel huisjes leeg, die vervolgens werden gekraakt door kunstenaars. Onder hen waren de schrijvers Hans Plomp en Gerben Hellinga, die in 1973 wisten te voorkomen dat het dorpje werd afgebroken. Het werd een kunstenaarsenclave, waar menigeen de hashpijp hanteerde of zich aan andere 'mind bending chemicals' overgaf. Wie een beetje rondliep door het dorp keek zijn ogen uit. De meest kreatieve bouwsels, totempalen, sculpturen en schilderingen sprongen in het oog. Een beetje frictie was er soms wel, omdat de oude bewoners van een heel ander kaliber waren. Je zou ze meer als behoudende burgermensen omschrijven, die vanachter hun gesteven gordijntjes al die alternatievelingen misprijzend nakeken. Maar gaandeweg ontstond er wederzijds respect. Op Ruigoord zijn altijd veel bijzondere kunstzinnige en spirituele bijeenkomsten geweest. In het kerkje wordt met regelmaat op zondag een bijeenkomst of concert georganiseerd. Iemand als Simon Vinkenoog was er kind aan huis. In de jaren negentig ontstond er opnieuw strijd met de overheid. Er zou een industriehaven moeten komen en de kunstenaars moesten weg. Er werden verscheidene processen gevoerd. In 1997 werd de Actiegroep Groen Front opgericht. Er verschenen boomhutten en ondergrondse tunneltjes en haken waarmee men zich kon vastketenen als het echt op vechten aan zou komen. Van heinde en verre, ook uit het buitenland, kwamen er actievoerders die het met slechts 80 man zelfs opnamen tegen 800 man ME. Sinds 2000 is besloten dat Ruigoord als ontmoetingscentrum mag blijven bestaan, maar dat er geen mensen meer mogen wonen. De haven is deels aangelegd, zodat het ingekrompen dorpje nu door industrie wordt omsloten.

Ruigoord en ik

Zelf kom ik al tientallen jaren nu en dan op Ruigoord. Ik vind het een verademing. Misschien wel omdat ik mij in die relaxte maar toch alternatieve sfeer heel prettig en op mijn plaats voel. Nergens heb je zo het gevoel dat je mag zijn wie je bent zonder dat je veel je best hoeft te doen. Toen ik met Feije Wieringa, eveneens schrijver voor dit blad, ging trouwen, mochten wij ons feest op Ruigoord vieren. Een prima plekje voor een sfeervol feest. In de jaren dat er actie gevoerd werd, heb ik nog eens -met Roel van Duin broederlijk naast me- de schop gehanteerd om de haven die men toen aan het uitgraven was ''weer vol te gooien''. Niet dat het hielp natuurlijk, maar je moest toch een ''nee'' laten horen, want Ruigoord moest blijven! En dan de jaarlijkse Highlife feesten, altijd goed voor een prima sfeer met wiet van Evert de Verdamper, leuke acts en een lekkere barbecue. Allemaal goede herinneringen.

Activiteiten op Ruigoord

Wie denkt dat Ruigoord passé is, moet eens een kijkje nemen op de website van Ruigoord. Een indrukwekkend overzicht van activiteiten. In 2013 wordt het  veertig jarig bestaan van Ruigoord als culturele vrijhaven gevierd. Aanleiding voor een feestprogramma met veel ruimte voor verwante kunstenaarsinitiatieven zoals performers en muziekgroepen. Er wordt ook een jubileumboek uitgegeven, waarop je op de site kunt intekenen. Nog steeds zijn er regelmatig activiteiten gepland, zoals bijvoorbeeld de culturele zondagen. Een kleine greep: Op 7 december de Nachtmis, met onder andere 'the pignose willy's,' 'trauma helicopter' en 'John Coffey'. Op 28 december het Amsterdams Ballongezelschap, altijd goed voor ludieke optredens met ''Voorbij het einde ter tijden''. Wie wat wil leren gaat naar de Ruigoord Academie, die tot doel heeft om onderricht te geven in onder andere magie, levenskunst, oude kennis, ambachten, yoga, meditatie en bewustzijnsverruiming. Wie een workshop wil doen, kan bijvoorbeeld 'werken met veren', 'vuurspugen', 'hatha yoga' beoefenen of 'Economie voor wereldverbeteraars' bezoeken. Jaarlijks wordt er een Ruigoord Rede gehouden. Daar kwamen bijvoorbeeld journalist HJA Hofland spreken, socioloog Abram de Swaan, de economen Arnold Heertje en Rick van der Ploeg en de inmiddels overleden schrijvers Simon Vinkenoog en Gerrit Komrij. Op Ruigoord zijn ook verschillende beeldende kunstenaars actief. Er zijn regelmatig tentoonstellingen.

Financiële problemen

Alle reden om op weg te gaan naar de volgende veertig jaar. Toch is de situatie minder rooskleurig dan het lijkt. Gerben Hellinga, oudgediende op Ruigoord: ,,We zijn heel druk bezig op Ruigoord en er zijn inderdaad nog regelmatig activiteiten. Maar Ruigoord heeft financiële problemen. De hele wereld heeft financiële problemen, wij ook. Er komen wel nog steeds veel bezoekers, ook jongeren, juist jongeren. Problemen met de gemeente hebben we nu niet meer. We huren het gewoon. En er verblijft niemand meer op Ruigoord, al zijn er wel allerlei bouwseltjes, die worden niet meer bewoond. We hebben het momenteel allemaal heel druk, en mijn hoofd zit vol spanning. Dit is geen goed moment voor een interview.” Je houdt je hart vast. Als Ruigoord maar niet gaat verdwijnen. Misschien een reden om er gauw een keer langs te gaan, zeker als je er nog nooit bent geweest. Als er maar genoeg bezoekers komen, kunnen we dit speciale dorpje misschien helpen voortbestaan in deze moeilijke tijd. Want Ruigoord mag niet verdwijnen!