Heb ik soms een wietverslaving?

Het gros van de blowers beleeft veel plezier aan zijn jointje of pijpje. Het gros van de blowers heeft geen enkel probleem met zijn rookgedrag en zijn of haar omgeving heeft dat ook niet. Er is echter een kleine groep mensen voor wie cannabis geen onverdeeld genoegen is, omdat ze er aan vast raken. Ze gaan er weliswaar niet dood aan, maar het heeft een zeer negatieve invloed op de kwaliteit van hun leven. Wanneer ben je eigenlijk verslaafd? Hoe erg is dat en hoe zou je kunnen stoppen?

Het roken van cannabis is jarenlang vooral gezien als een prettige ongevaarlijke bezigheid. Het ging uiteindelijk om een softdrug. Het was toch ''maar een jointje''. Wat kon daar nou mis mee zijn? Je behoorde bij een elite van vrijdenkers en alternatievelingen als je een stickie (zo heette dat toen nog) rookte. Het maakte immers je bewustzijn ruimer en je werd er kreatief van. In de jaren zeventig kwamen er andere geluiden. Bij de Jellinek in Amsterdam meldden zich mensen die zeiden dat ze verslaafd geworden waren. Aanvankelijk werd daar bijna lacherig over gedaan. Hoezo verslaafd, het ging toch om een onschuldig middel? Maar het werden er méér. Peter van Dalen, psychotherapeut, ging deze zelfbenoemde verslaafden begeleiden. Hij deed dit werk ruim 30 jaar en zag heel wat mensen die hooked waren voorbij komen. Afkicken van een verslaving vergelijkt hij met emigratie naar een ander land, omdat ''je vertrekt naar een ander klimaat, een andere cultuur met mensen en een taal die je niet kent. Je zet een enorme stap als je je oude vertrouwde leven achter je laat. Het is de meest ingrijpende beslissing die je in je leven kunt nemen.” Van hem kun je in elk geval niet zeggen dat hij de wietverslaving heeft gebagatelliseerd. Toch moeten we cannabisverslaving in proportie blijven zien. De heksenjacht van de overheid op cannabis gaat wat ver als je je realiseert wat de gevolgen van tabak en alcohol zijn en over welke getallen we het dan hebben. Verslavingsarts Pieter Willem Tanja, 20 jaar in het vak, deed veel aan voorlichting op scholen. “Wij namen dan ook een slof sigaretten en een fles Bokma mee, naast de doos met drugs. Meestal kwam er dan een vraag waarom we die fles Bokma hadden meegenomen. Wij zeiden dan: het leek ons handig om de drugs mee te nemen waar het werkelijk om gaat. De reacties daarop waren wisselend”. 

Cijfers

Hoeveel verslaafden zijn er eigenlijk? Er melden zich jaarlijks zo'n 11.000 mensen met een cannabisverslaving bij de verslavingszorg. Een cijfer uit 2010, dus inmiddels zijn dat er meer, want het aantal verslaafden neemt jaarlijks toe. De hulpvraag is de laatste tien jaar verdrievoudigd. Toch een teken dat wiet roken niet voor iedereen een onschuldig pleziertje is. Op een inwonertal van bijna 17 miljoen blijft het echter om een betrekkelijk gering aantal gaan. Het is wel een feit dat er steeds meer jongeren door wiet in de problemen raken en dat ook heel jonge kinderen tegenwoordig met wiet experimenteren. Er wordt ook meer geblowed dan vroeger, dus het is logisch dat het aantal probleemblowers navenant stijgt. Natuurlijk zijn er veel meer mensen verslaafd dan die 11.000. Dat zijn degenen die buiten de statistieken om in hun eentje proberen te stoppen en de verslaafden die wel dagelijks vaststellen dat het nu toch mooi is geweest, maar die de volgende dag gewoon weer verder blowen. Inmiddels is wietverslaving na de verslaving aan alcohol en opiaten de meest voorkomende hulpvraag bij de verslavingszorg. We hebben het dan over 14% van de verslaafden. De gemiddelde leeftijd van de verslaafden is 28,4 en 41,4% van de addicts is jonger dan 25. Een derde van hen heeft ook problemen met andere verslavende stoffen. Het gaat dan dus om een meervoudige problematiek. Zij zijn in feite verslaafd aan de roes en het middel dat ze daarvoor gebruiken is van ondergeschikt belang. Zou wiet onbereikbaar worden, dan kozen ze een ander middel. Cannabisverslaving komt vaak voor in combinatie met misbruik van alcohol, cocaïne, amfetamine en extasy. Wietverslaving wordt in 80% van de gevallen ambulant behandeld.

Emmy, Tess en Jim (de namen zijn gefingeerd)

Emmy, 28, heeft jarenlang dagelijks stevig geblowed. ,,Ik schoof mijn problemen als op een sneeuwschuiver voor mij uit en was volkomen passief geworden. Toen ik besloot met mijn verslaving te stoppen, is er heel wat losgekomen. Ik was jaren blijven hangen in een relatie die niet goed voor me was. Mijn vriend en ik zijn inmiddels uit elkaar gegaan en ons huis moest worden verkocht, zodat ik zelfs weer een tijdje bij mijn ouders ben gaan wonen. Het was allemaal erg heftig, maar sinds ik gestopt ben leef ik weer helemaal, en kan ik mijn problemen facen. Ik ben nog dagelijks blij dat ik die stap heb gezet.”

Tess, 37, vertelt: ik blowde al jaren dagelijks, maar merkte nauwelijks nog iets van een roes. Het leek erop dat ik alleen nog maar die THC nodig had. Ik vroeg me op een bepaald moment af wat daar nog de zin van was. Ik was alleen mijn longen aan het verpesten en het kostte meer geld dan ik op kon brengen. Ik miste de psychedelische ervaring en voelde me wel met handen en voeten gebonden. Toen ik stopte, liep ik de hele dag aan wiet te denken. Ik had nooit gedacht dat die trek zo vreselijk dwingend kon zijn. Maar gelukkig werd dat langzamerhand minder.”

Jim (ergens in de twintig) zit iedere dag in de coffeeshop. Blowen is zijn hele leven geworden. Hij wordt door de andere bezoekers omschreven als ''zo gek als een ui”. Jim is dakloos en werkeloos en je ziet hem nooit met anderen in contact. Hij slaapt in een vervallen bootje onder een vochtig dekzeil. Hij zorgt duidelijk slecht voor zichzelf en hij zoekt geen hulp. Is zijn psychose getriggerd door zijn wietgebruik? Helemaal zeker zullen we dat natuurlijk nooit weten, die aanleg voor schizofrenie heeft hij ongetwijfeld altijd al gehad. Een feit is dat psychiatrische problemen en wietgebruik dikwijls samen gaan. Vaak wordt cannabis gebruikt vanuit een vorm van zelfmedicatie. Mensen met een psychose of depressie voelen zich nu eenmaal dikwijls beter als ze gebruiken. Toch is het risico daarvan groot, want psychoses worden regelmatig uitgelokt door wietgebruik en voor depressies geldt dat in mindere mate ook. Volgens Don Linzen, hoogleraar psychiatrie van het AMC, lopen mensen met een genetische aanleg voor schizofrenie een tien maal hogere kans dat deze zich openbaart wanneer zij gaan blowen.

Kenmerken van verslaving

Wanneer is er eigenlijk sprake van een verslaving? Yoram Stein, zelf jarenlang cannabisverslaafd voordat het hem met hulp lukte af te kicken, schreef het boek ''Stoppen met  blowen''. Hoewel het eerste deel van zijn boek wel erg negatief is ten aanzien van cannabis an sich (tenslotte zijn er ook veel recreatieve blowers) en hij beweert dat er een letale dosis bestaat voor LSD (wat voor onzin zou hij dan misschien nog meer beweren?) is het zeker een waardevol boek voor mensen die willen stoppen. Stein begint wietverslaving als volgt te definiëren:

Er is sprake van tolerantie (je moet steeds meer blowen om nog enig effect te bereiken);

onthoudingsverschijnselen als je stopt (bijvoorbeeld onrust, slapeloosheid, verdwijnen van het hongergevoel);

Je hebt je gebruik niet in de hand, je gebruikt meer en vaker dan je eigenlijk wilt;

Je hebt verscheidene malen geprobeerd te stoppen, maar zonder succes;

Je steekt veel tijd en energie in het roesmiddel;

je geeft belangrijke bezigheden op voor gebruik (je gaat niet meer naar je werk, je geeft je school op, enzovoort);

je gaat door met blowen terwijl je weet dat het slecht voor je is.

Ach laten we eerlijk zijn, eigenlijk weet je zelf wel of je er aan vast zit. Alleen is de vraag wil je en kun je stoppen?

Ready for Change

Morris van Dijk werkt in de verslavingszorg. Ready for Change is een behandelorganisatie voor verschillende verslavingen, met een kliniek even buiten Rotterdam en een dagbehandeling in de stad. ,,Iedereen kan stoppen met blowen, zegt hij, ,,Het gaat erom om gestopt te blijven. Met alleen wilskracht lukt dat niet. Als je echt verslaafd bent, val je terug als je je slecht voelt. Wij gaan er van uit dat iemand zelf verantwoordelijk is voor zijn herstel, maar dat je het niet alleen hoeft te doen. Je krijgt hulp vanuit de groep en van hulpverleners die vaak ook ervaringsdeskundige zijn. Ons slagingspercentage is 68%, ook omdat we streng zijn bij de toelating. Alleen als je echt gemotiveerd bent, kom je binnen. Onze behandeling bestaat uit de 12 stappen van het Minnosotamodel (een spirituele insteek, gebaseerd op de werkwijze van de AA, MH.) en cognitieve therapie. Na de kortdurende behandeling van een maand blijven de deelnemers een groep bezoeken om hulp te krijgen van mensen die al langer clean zijn. Het is een intensieve behandeling en we pakken mensen niet met fluwelen handschoenen aan.” Van Dijk ziet een toename van jongeren in de opvang en ook een toename van het aantal cannabisgebruikers als geheel. De kliniek behandelt er zo'n honderd per jaar. Hij wijt die toename onder andere aan de hoge THC-gehaltes van tegenwoordig. ,,Mensen denken vaak: het is een softdrug, het valt wel mee, maar dat is grote bullshit. De huidige wiet is hartstikke verslavend. Dat noem ik een harddrug. En een wietverslaving moet je niet onderschatten. Mensen raken in een isolement, ze raken hun werk kwijt, krijgen problemen met familie en vrienden, ze raken afgevlakt in hun emoties, je ziet 15, 16 jarigen die hun school niet afmaken en een totaal ontwricht leven hebben. Ze roken rustig een gram per dag. Dat is helemaal niet onschuldig.”

Levenslang

Volgens Yoram Stein is een van de problemen met stoppen dat mensen al snel denken dat hun probleem met wiet al is opgelost. Ze besluiten te stoppen en dat doen ze ook. Ze kunnen dus gewoon stoppen, vaak weken- of maandenlang. Blijkbaar waren ze dus niet echt verslaafd. Ze beginnen dan vol goede moed opnieuw en vallen al snel terug in hun verslaving. Ook komt het voor dat mensen onderschatten dat bepaalde plekken, mensen, gewoonten altijd een gevaarlijk punt zullen blijven. Zelf bleef Stein schaken in de coffeeshop, stak een keer een jointje voor iemand aan, en was meteen weer verkocht, waarna zijn verslaving zelfs in heviger mate terugkwam. Volgens Stein is het hebben van trek, ook wel craving genoemd, een goed waarschuwingssignaal. Je weet dat de drang, en dus het verslavingsgevaar, nog steeds aanwezig is. In zijn boek beschrijft hij de techniek die hij in de Jellinek geleerd heeft, waarin men 10 stappen moet zetten. Daarna ben je vrij van gebruik, maar ben je nog steeds een verslaafde. De beslissing om echt te stoppen is geen tijdelijk verhaal. Je doet het voor je leven. ''Er is niets zo zonde als een leven dat zichzelf uit eigen wil kapot maakt in plaats van zich te ontwikkelen en tot bloei te komen.”

Dat het echter moeilijk is ontkent hij absoluut niet. “De mens zit complex in elkaar, het rationele deel van het brein dat inziet dat een drugsverslaving slecht is, en dat je daarmee moet stoppen is maar een klein deel van de totale hersenen. Het overgrote deel van de hersenen is een stuk primitiever en doet bepaalde dingen omdat het een gewoonte is, en er een directe beloning is te verkrijgen in de vorm van een kortstondig lekker gevoel. Daarom is stoppen met blowen of met ieder ander roesmiddel, zo moeilijk.”

Wil je zelf stoppen?

Zoek dan hulp. Dat hoeft niet beslist meteen in een kliniek. Tegenwoordig zijn er ook mogelijkheden voor online begeleiding. Op www.watwiljijmetwiet.nl, een erg informatieve site, kun je een zelftest doen om te kijken of er inderdaad sprake is van een verslaving. Je kunt hier gratis hulp krijgen door een cannabisdagboek in te vullen. Jouw gegevens blijven anoniem, maar kunnen wel worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek om meer inzicht te verkrijgen in wietverslaving. Er zijn ook mogelijkheden om te chatten met andere deelnemers of het forum te bezoeken.