Een economische blik op de cannabismarkt

De cannabissector draagt een stevig steentje bij aan onze nationale economie. Het Centraal Bureau voor de Statistiek schatte de omvang daarvan onlangs op 2,9 miljard euro. Economen benaderen de markt objectief. Zij sluiten daarom hun ogen niet voor de omvang van de illegale markt. Dat sinds 2014 de omvang van de illegale markt gevolgen kan hebben voor het geld dat Nederland moet afdragen aan Brussel heeft mij verbaasd. Mijn verbazing komt voort uit het oordeel in de “Zaak Josemans”. Die rechtszaak ging over de vraag of de Nederlandse overheid coffeeshophouders mag dwingen de deuren gesloten te houden voor eenieder die niet in Nederland woonachtig is. De buitenlanders dus. Op 16 december 2010 oordeelde het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) dat buitenlanders uit coffeeshops mogen worden geweerd. Over discriminatie kon niet met succes worden geklaagd. De “algemeen erkende schadelijkheid van cannabis” werd vooropgesteld. Daarbij benadrukte het HvJ EU dat in geen enkele Europese lidstaat de productie van en handel in cannabis volgens de wet legaal is. Op grond van deze rechtstoestand werd cannabis simpelweg uit de Europese markt weggedacht.

Fictie

Doordat de wetgeving op het gebied van cannabis niet aansluit op de werkelijkheid baseerden de rechters hun oordeel op een fictie. Op zuiver juridische gronden vinden formeel ingestelde juristen dat zo een juist rechtsoordeel is gegeven. Voor een econoom is zo’n rechtsoordeel onbegrijpelijk. Je kunt toch niet volhouden dat de handel in cannabis volgens de wet niet mag en dat je om die reden deze mag wegdenken? Nog onbegrijpelijker wordt zo’n rechtsoordeel als je beseft dat in meerdere lidstaten het gebruik van cannabis legaal is of wordt gedoogd. De handel in cannabis wordt in meer lidstaten oogluikend toegestaan. In Nederland zijn in alle openheid ongeveer 570 coffeeshops gevestigd. Die zaken worden regelmatig door verschillende overheidsdienaren gecontroleerd. Allerlei officieel op schrift gestelde gedoogregeltjes moeten worden nageleefd. Coffeeshophouders moeten net als elke andere ondernemer een boekhouding bijhouden. Over de winst die met de verkoop van cannabis wordt gerealiseerd, dragen coffeeshophouders jaarlijks winstbelasting af. Over hun personeel dragen ze periodiek loonheffing af. We hebben hier dus te maken met een echte bedrijfstak.

Werkelijkheid

De coffeeshopbranche is maatschappelijk geaccepteerd en valt niet meer weg te denken. Terecht dat economen niet doen alsof die markt niet bestaat. Een economische blik op het recht kan in mijn ogen een positief effect hebben. Als je economen mee laat denken over juridische vraagstukken moeten ficties overboord. Dan moet de jurist de werkelijkheid onder ogen zien. Dat kan van grote invloed zijn op juridische oordelen. Het was enige tijd denkbaar dat een econoom deel ging uitmaken van de Raad van State. Oud-minister van Financiën en oud-voorzitter van de Eurogroep Dijsselbloem was gevraagd om zich kandidaat te stellen voor de functie van vicepresident van de Raad van State. Misschien kan een econoom een verandering te weeg brengen bij juristen, die zich blijven vastbijten in compleet verouderde verdragen en wetten. Als juristen leren dat wet- en regelgeving moet aansluiten op de maatschappelijke en economische realiteit wordt cannabis ongetwijfeld gelegaliseerd. Daar kleven voor alle partijen alleen maar voordelen aan. Met een economische blik op de werkelijkheid kunnen rechtsvragen niet langer op basis van ficties worden beantwoord. De rechtspraak kan op die manier naar mijn mening een stuk geloofwaardiger worden. De vraag of het kabinet gehoor durfde te geven aan de wens van de Raad van State, kon in een later stadium ontkennend worden beantwoord. De jurist Thom de Graaf (D66) werd uiteindelijk benoemd. Op 14 maart 1996 vertelde De Graaf in de media dat hij zou willen dat cannabis in Europa zou worden gelegaliseerd. Daar denk ik hetzelfde over. Advocaat André Beckers andre@beckersbergmans.nl www.beckersbergmans.nl “bij dringende zaken” 24/7 bereikbaar op gsm / whatsapp: 0653174897