De Ultieme Wortelzone!

De eerste paar dagen in het leven van een plant worden vaak over het hoofd gezien, hoewel ze van cruciaal belang zijn voor succes. Door in dit stadium voor het best mogelijke wortelstelsel te gaan wordt niet alleen de uiteindelijke opbrengst dramatisch vergroot, het zorgt ook voor een algeheel gezondere plant. Dankzij een sneller groeiende plant die meer toppen kan ondersteunen heb je meer rendement van je tijd en ruimte. Hier schetsen we hoe je eenvoudig zelf een hybride druppelsysteem met geïntegreerde ‘luchtsnoei' kunt maken, waardoor jonge planten overvloedige hoeveelheden verse, gezonde wortels aanmaken. Ook duiken we diep in het optimale voedingsschema, zodat je jonge plantjes verder komen, en sneller hun eerste aarzelende stapjes zetten. Een soort kleuterschool voor je kleine groene baby's.

De eerste paar dagen in het leven van een plant worden vaak over het hoofd gezien, hoewel ze van cruciaal belang zijn voor succes. Door in dit stadium voor het best mogelijke wortelstelsel te gaan wordt niet alleen de uiteindelijke opbrengst dramatisch vergroot, het   zorgt ook voor een algeheel gezondere plant. Dankzij een sneller groeiende plant die meer toppen kan ondersteunen heb je meer rendement van je tijd en ruimte. Hier schetsen we hoe je eenvoudig zelf een hybride druppelsysteem met geïntegreerde ‘luchtsnoei’ kunt maken, waardoor jonge planten overvloedige hoeveelheden verse, gezonde wortels aanmaken. Ook duiken we diep in het optimale voedingsschema, zodat je jonge plantjes verder komen, en sneller hun eerste aarzelende stapjes zetten. Een soort kleuterschool voor je kleine groene baby’s.

Boodschappenlijst

Om met dit systeem het ultieme wortelstelsel te krijgen heb je de volgende zaken nodig (waarschijnlijk heb je er al veel van rondslingeren):

• 7,5 x 7,5 cm steenwol startblokken (gat van 2,5 cm, standaardhoogte)

• Turftabletten (schijfjes gedroogde en samengeperste turf die opzwellen in water) 

• Grote kweekbak – minstens twee maal zo groot als de ruimte die je voor de stekblokken nodig hebt, minimaal 7,5 cm diep en waterdicht

• Kleinere kweekbak voor het eerste zaailingenstadium (optioneel)

• Een stevig metalen scherm of rooster om bovenop de grotere kweekbak te leggen (een goedkope grondzeef voldoet ook)

• Een middelgrote circulatiepomp geschikt voor druppelsystemen

• Een filter tussen de pomp en het irrigatieslang-verdeelblok/waterspin

• Een irrigatieslang-verdeelblok/waterspin om de druppelslang naar elke plant te splitsen

• Irrigatieslang (koop enkele meters meer dan je nodig hebt)

• Grondstekers  

• 24 uur tijdschakelaar, onderverdeeld in segmenten van 15 minuten

Milde babyvoeding

Er zijn genoeg artikelen te vinden over zaaien en het maken van stekken, dus laten we dat overslaan en er van uit gaan dat je al vrolijk in de weer bent met het maken van een paar stekken te nemen of het planten van wat zaadjes als voorbereiding op de volgende oogst.

Alle gezonde wortelzones ontstaan in topkwaliteit aarde of hydroponisch substraat. Elke doorgewinterde kweker heeft zijn eigen favoriete kweekmedium voor het eerste stadium;  aarde, steenwol, perliet, hydrokorrels of kokos zijn allemaal zo’n beetje even geschikt. Maar ‘geschikt’ is niet waar we voor gaan, we willen ultiem!

Turftabletten

De eerste paar dagen turftabletten zonder toegevoegde NPK gebruiken zorgt voor de beste start van veel van je favoriete soorten. Turftabletten zitten vol zachte natuurlijke voedingsstoffen, dus door ze in dit vroege stadium te gebruiken geven we organische speenvoeding op het moment dat de plant op z’n fragielst is (en waardoor de overgang naar minerale voeding later gladder verloopt). Ze hebben ook een iets beter vochtvasthoudend vermogen dan steenwol, iets wat we in de volgende paar stadia in ons voordeel gebruiken. Week de tabletten in warm water waarvan je de pH hebt afgezuurd tot 5.6. Voeg in dit stadium geen NPK voeding toe, alleen een klein beetje wortelstimulator (Rhizotonic of iets dergelijks). In deze fase ook Trichoderma-schimmel geven (bijvoorbeeld  AkTRivator van Canna) helpt bij het ontwikkelen van een geweldig secundair wortelstelsel dat tegelijk met de eigen wortels van je plant groeit, waardoor een efficiëntere opname van voedingsstoffen mogelijk is, en de plant ook beschermd is tegen pythium en andere substraatgruwelen. Het gebruiken van een goed enzymproduct tijdens de gehele groeicyclus helpt de rhizosfeer gezond te blijven, dood weefsel af te breken en dat snel in voedingsstoffen om te zetten.

Steenwolstartblokken snel spoelen

Als de eerste worteltjes tevoorschijn komen uit je turftablet is het tijd om ze over te planten op je steenwolblokken. Voor je dat doet moet je de kalkresten verwijderen die na het fabriceren in de steenwol is achtergebleven. Die moeten volledig worden weggespoeld om te voorkomen dat de pH van het eerste substraat veel te hoog is. 

Een algemeen misverstand over steenwol is dat het de pH van de planten steeds verder verhoogt. Dat is niet waar, aangezien steenwol pH-stabiel is als je het eenmaal goed hebt gespoeld. De reden waarom de pH in het substraat kan oplopen is te danken aan de actieve groei en is een goed teken (zolang je het kan corrigeren voor het te hoog wordt!). Later meer hierover.

Meestal worden steenwolblokjes een nacht geweekt, maar dat kost meer tijd dan nodig is. Veel sneller gaat het door in drie etappes te spoelen:

• Week ze eerst in heet water, knijp er enkele malen stevig in om de blokjes een beetje te breken, waardoor de kalk snel uitspoelbaar is. Laat ze 5 minuten weken, knijp de blokjes dan uit en laat het water weglopen.

• Gebruik voor de tweede spoelbeurt opnieuw heet water; deze keer hoef je er niet zo ruw mee om te springen; een paar keer licht knijpen onder water is genoeg, laat ze dan een half uur weken. Gooi ook dit water weg. 

• Voor de derde spoelbeurt gebruik je lauw water, afgezuurd tot pH 5.5, waarin je ze een half uur laat weken. Gooi het water weg en knijp bijna alle water uit je blokjes. Je steenwol is nu klaar voor voeding & planten!

Omdat er al worteltjes uit de turftablet komen piepen kunnen we nu voor de steenwol een heel lichte NPK voedingsoplossing klaarmaken, met wortelstimulator, zeewierextract en trichoderma – in deze fase moet de voedingsoplossing een EC van 1.1 hebben (1.2 voor stekken) en een pH van 5.5. Week je steenwolblokjes een uur in deze oplossing. Laat je plantjes voorzichtig in de steenwol zakken, en druk de kieren tussen turftablet en steenwol voorzichtig dicht, ga dan rustig zitten en geef jezelf een schouderklopje.

Maak je eigen hydro kleuterschool!

Het is nu tijd om ons ongelooflijke Ultieme Wortelzone hydrosysteem in elkaar te zetten. De planten zullen maar een week tot tien dagen op dit systeem doorbrengen, maar het zorgt er wel voor dat ze de best denkbare start krijgen voor ze op hun definitieve plek worden gezet. De voedingsoplossing wordt door de steenwol gepompt en druppelt aan de onderkant in de kweekbak om een actief circulatiesysteem te creëren. De magie verschijnt bij het scherm – als de wortels daar doorheen groeien, komen ze met de lucht in aanraking waarna de wortelpunten afsterven (de zogenaamde luchtsnoei), waardoor een explosie van nieuwe wortelgroei binnenin wordt getriggerd. Het voedingsschema wordt met de tijdschakelaar ingesteld en de voedingssamenstelling wordt aangepast om een zo extreem mogelijke wortelgroei te stimuleren voor de plantjes naar hun definitieve standplaats worden overgezet. 

Steriliseer je bakken, pomp en scherm. Een waterstofperoxide-oplossing of schoonmaakalcohol werkt prima en laat geen plantonvriendelijk residu achter. Leg de  kleinere kweekbak op de bank en bevestig je pomp aan de bodem, aan de achterkant van de kweekbak, uit de buurt van het midden van de bak. Leg het scherm over de kweekbak. Bevestig nu de filter aan de pomp, vervolgens je druppelaars, waterspin/verdeelblok en slangen. De pomp en de waterspin/verdeelblok moeten door het scherm heen steken.

Het is handig om in dit beginstadium de kleinere kweekbak te gebruiken omdat je niet zulke grote hoeveelheden voeding hoeft aan te maken, net genoeg om de bak zo ver te vullen dat  de pomp efficiënt kan werken. Minder voeding gebruiken is ook voordeliger, beter voor het milieu en zorgt voor minder afvalstoffen. Als de planten te groot worden voor de kleine bak kan je eenvoudig scherm, pomp, planten en druppelaar in een beweging optillen en de onderbak door een grotere vervangen. 

Als je scherm nergens wordt ondersteund kun je onder het scherm een paar metalen buizen over de kweekbak leggen die het gewicht van je natte steenwolblokjes opvangen. Een alternatieve manier is om het scherm voor meer stevigheid aan de randen een beetje om te vouwen of, simpeler, een groter scherm te nemen en dat op maat te maken, waarbij je er voor zorgt dat het een centimeter of 3 buiten de grote kweekbak uitsteekt. Denk aan de ruimte tussen de planten en knip de irrigatieslang zo lang af dat iedere plant makkelijk kan worden bereikt, maar voorkom dat er een slangenmassa in de weg zit als ze nog klein zijn en dichter op elkaar staan.  Afhankelijk van wat je kweekt heb je per plant tot wel 30 cm ruimte nodig tegen de tijd dat je ze over tien dagen gaat overzetten.

Het is nu tijd om te planten neer te zetten. Zet ze direct op het scherm en druk de druppelsteker in de steenwolblokjes. Het makkelijkst werkt het vanaf  de pomp naar buiten. Als je met zaailingen werkt zijn ze in deze fase zeker nog piepklein, dus kun je de blokken dicht op elkaar zetten om het licht het beste te benutten. Zet ze verder uit elkaar naarmate ze groter worden, zodat de planten elkaar in dit vroege stadium niet raken. Als jonge planten het gevoel hebben in de klem te zitten zullen ze niet zulke mooie zijtakken ontwikkelen.

Het optimaliseren van de voeding

Maak een complete groeivoedingsoplossing met NPK + micronutriënten + wortelstimulator. We maken de oplossing niet te sterk in deze fase, dus mengen we tot een EC van 1.1 voor zaailingen en 1.2 voor stekken. Giet dit in je kweekbak, die voor het gemak dubbelt als voedingsvat. Test of de pomp en druppelaar naar behoren werken en er een gelijkmatige stroom uit alle druppelaars komt.

De voedingsoplossing moet ieder blokje vullen en vanaf meerdere punten aan de onderkant van de blokjes terugdruppelen in het reservoir. Let op dat de irrigatieslang niet de steker in de plastic omhulling van de steenwol trekt, waardoor je riskeert dat een deel van de voeding langs de buitenkant van het blokje loopt en de jonge plant helemaal mist. 

Als je vanuit zaad kweekt, voer dan na drie dagen op steenwol de concentratie van de voeding op tot EC 1.2, en hou die waarde vast tot ze de week daarop worden overgeplant.

Vaak gebruiken mensen bij druppelsystemen zeer fijn afstelbare tijdschakelaars om per voedingsbeurt maar een minieme hoeveelheid voeding te geven. Deze aanpak leidt tot onnauwkeurige pH-metingen, omdat naarmate de plant groeit de pH binnen de blokjes ook stijgt. Door per keer maar weinig voeding te geven vergroot je dat probleem alleen maar! Maar door de pomp per keer 15 minuten te laten draaien kan de verse voeding het blokje in zijn geheel doordringen, waardoor de oude oplossing naar buiten wordt verplaatst. Het is de bedoeling dat het water  op verschillende punten aan de onderkant naar buiten loopt. 

Als de planten nog maar net op de steenwol staan zijn de wortels binnen de turftabletten  nog minuscuul, dus laten we de pomp  ‘s morgens eenmaal 15 minuten draaien, omdat we willen dat het blokje in de loop van de dag enigszins uitdroogt om de wortelgroei te stimuleren. Zodra je de eerste wortels aan de onderkant van de steenwoldekens naar buiten ziet komen laat je de pomp twee maal per dag draaien, ‘s morgens en vroeg in de middag. Als de eerste naar buiten komende wortels zijn verwelkt en afgestorven en je het volgende cluster aan de onderkant naar buiten ziet komen weet je dat het systeem werkt.

Hou de voedingsconcentratie op EC 1.2, de pH op 5.5 en geef vier maal per dag voeding, 15 minuten per keer. Geef ongeveer 2 uur voor het licht uitgaat de laatste keer voeding.

Naarmate de planten groeien zie je het meest waanzinnige wortelstelsel naar buiten komen. Laat de wortels telkens afsterven aan de onderkant van de blokjes en blijf koel...

Laat ze nog ongeveer een week op het scherm staan, tot het blokje letterlijk wordt overdekt met kerngezonde verse wortels. Voer het aantal voedingsbeurten in de loop van de week geleidelijk op, en schat in hoeveel tijd er nodig is voor de blokjes lichter voelen.  Tegen de tijd dat je de planten verplaatst moet je op ongeveer 8 voedingsbeurten per dag zitten (een dag van 18 uur), omdat er letterlijk zoveel wortels in het blokje passen dat ze snel uitdrogen en dorst krijgen; nu werkt het extra watervasthoudend vermogen van de turftabletten in je voordeel, doordat ze een beetje extra vocht in het midden van het blokje iets langer vasthouden.

Als je onder de plastic huls kijkt je zou massa’s zuiver witte en gezonde wortels moeten zien, die er uitzien als het blokje op de foto. De planten zijn nu klaar om verplant te worden naar hun definitieve standplaats. Veel plezier van je kolossale opbrengst!