De Belgische drugswet bestaat 100 jaar: Unhappy Birthday!

‘De doctrine van een drugsvrije wereld is een illusie’

De organisaties SMART on Drugs en STOP1921 lanceerden samen de campagne “Unhappy Birthday!”. Daarin roepen ze op om de wet van 1921 te hervormen, en dat op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten en een evaluatie van het huidige drugbeleid. Hieronder een deel van hun manifest.

De Drugswet van 1921 is een overblijfsel uit lang vervlogen tijden. Als we terugblikken op een prohibitionistische eeuw kunnen we maar één ding concluderen: de doctrine van een drugsvrije wereld is een illusie die veel schade aanricht en vooruitgang tegenhoudt. Het gevecht tegen de drugshandel en de criminalisering van druggebruikers blijkt onproductief. Het Bureau voor Drugs en Criminaliteit van de Verenigde Naties (UNODC) stelt al jaren een toename vast van drughandel, illegale geldstromen en corruptie. Tegelijkertijd neemt ook de consumptie van drugs en de gerelateerde schade voor de volksgezondheid toe.

Alternatieve aanpakt werkt

Over de hele wereld hervormen landen hun wetgeving en veranderen ze de koers van hun drugbeleid omdat ze de contraproductieve effecten van de criminalisering van drugs vaststellen. Luxemburg bereidt zich bijvoorbeeld voor op het reguleren van cannabis. Een groeiend aantal Amerikaanse staten (16 momenteel), Canada, Uruguay reguleerden cannabis reeds. Portugal voert sinds 2001 een decriminaliseringsbeleid voor het persoonlijk gebruik van alle drugs, met schitterende resultaten op het vlak van volksgezondheid. In België moeten we jammer genoeg vaststellen dat de situatie al jarenlang bevroren is. Tezelfdertijd neemt ook hier het druggebruik toe en worden de maatschappelijke vraagstukken die daarmee gepaard gecompliceerder. 24 februari 2021 is een symbolische datum. Wij roepen het Federaal Parlement op om de herziening van de drugswet van 1921 op de agenda te zetten. Laten we dus de kaarsjes van deze bedroevende 100ste verjaardag uitblazen, het verleden achter ons laten en optimistisch naar de toekomst kijken waarin plaats is voor een effectief en humaan drugbeleid. 

Argumenten voor herziening

We mogen er van uitgaan dat de wetgever de bedoeling had om het druggebruik in de samenleving te verminderen of zelfs uit te roeien. Met een verbod op productie, handel, verkoop, aankoop, bezit (inclusief bezit voor persoonlijk gebruik) koos de toenmalige wetgever voor maatregelen die zowel een impact zouden hebben op de vraag- als de aanbodzijde. + De zwarte markt blijft onverstoord. Onlangs publiceerde de FOD Financiën volgende cijfers als een succes in de strijd tegen drugs: “In 8 jaar tijd zijn de cocaïnevangsten in de haven van Antwerpen ver-14-voudigd!” Ongetwijfeld zou dit een schitterende overwinning zijn voor de handhavingsautoriteiten als het doel van het beleid zich beperkte tot het in beslag nemen van drugs. Iedereen weet echter dat deze vangsten, zelfs al lijken die zeer hoog, slechts een fractie uitmaken van het werkelijke drugshandel. Deze inbeslagnames hebben immers niet geleid tot een tekort aan cocaïne of een stijging van de prijs op de zwarte markt. In het verleden werd meermaals aangetoond dat megavangsten slechts een marginaal effect op de zwarte markt hebben. + Het druggebruik neemt niet af. Over heel de wereld blijkt het dure, repressieve recept dat al 100 jaar meegaat en de beruchte “War on drugs” niet de gewenste effecten te hebben. Integendeel, volgens de meest recente cijfers is het gebruik van illegale drugs in de afgelopen jaren toegenomen + De volksgezondheid wordt niet beschermd. De criminalisering van druggebruik en de repressie die daarop volgt, heeft een negatief effect op de volksgezondheid en genereert (kleine en grote) criminaliteit. Een gevolg van het illegaal maken van bepaalde roesmiddelen is dat er geen mogelijkheid is tot kwaliteitscontrole. Mensen die drugs gebruiken weten dat er risico’s zijn, maar kunnen die risico’s moeilijk inschatten wanneer ze de samenstelling van een drug niet kennen. Daarnaast heeft de criminalisering van druggebruik tot gevolg dat sommige gebruikers aarzelen om hulp te zoeken. In het algemeen leidt de criminalisering van het gebruik tot stigmatisering en verhoogt dit de drempel voor toegang tot hulp en zorg voor mensen in nood. Het gebrek aan zorg, verhoogt de kans dat deze mensen in een neerwaartse spiraal van marginalisering terecht komen. Dit kan bijgevolg leiden tot kleine criminaliteit waarmee ze hun consumptie trachten te financieren. Een algemeen verbod heeft tot gevolg dat de productie en distributie van drugs de facto overgelaten wordt aan criminele organisaties die zich nergens iets van aantrekken. Niet alleen in Antwerpen, maar ook in het buitenland, stellen we vast: hoe harder de repressie, hoe meer geweld. Zodra het ene drugnetwerk wordt ontmanteld, neemt het andere zijn plaats in. Er is geen enkele plaats in de wereld waar de oorlog tegen drugs er in is geslaagd de drugshandel of het gebruik te doen stoppen. Het enige wederkerend resultaat waren en zijn golven van geweld, die ook onschuldige slachtoffers treffen. + Het illegale drugscircuit verstoort onze legale economie. De winsten die worden opgestreken in de illegale drugshandel zijn gigantisch. Deze worden witgewassen en opnieuw geïnjecteerd in de reguliere economie, uiteraard zonder belastingen te betalen aan de overheid. De Nationale Bank van België schat de illegale drugmarkt in België op bijna 700 miljoen euro in 2019. Dit betekent niet alleen een ernstig economisch verlies voor de overheid, maar is ook reden tot bezorgdheid over de toenemende verwevenheid van de ondergrondse economie met de legale economie. Indien druggebruik en -bezit voor persoonlijk gebruik wordt gedecriminaliseerd, kunnen de schaarse middelen binnen het drugbeleid worden herverdeeld. In 2015 (de laatste beschikbare cijfers) bedroegen de politie- en justitiekosten voor het optreden tegen illegale drugs minstens 175 miljoen 2 euro. Investeren in gezondheidszorg levert zowel maatschappelijke als economische voordelen op. Ten slotte is de legalisering van cannabis een mogelijke maatregel die aanzienlijke fondsen kan opleveren voor de overheid. De overheid kan cannabisproducten rechtstreeks verkopen aan consumenten ofwel belastingen, taksen en accijnzen innen op cannabis geproduceerd door een legale cannabissector. + Mensenrechten worden geschonden. De criminalisering van druggebruik is in strijd met de mensenrechten, zowel principieel als in de toepassing ervan. Principieel heeft elk mens de vrijheid om te beschikken over zijn/haar eigen lichaam en geest. Daarnaast behoort de bescherming van de privésfeer tot de meest fundamentele vrijheden die zijn vastgelegd door mensenrechtenhandvesten en -verdragen. Druggebruik is een ‘slachtofferloos misdrijf’. Zolang een persoon anderen geen schade berokkent, moet hij of zij vrij zijn om dit te doen. Dit beginsel wordt bevestigd door het feit dat bepaalde potentieel schadelijke stoffen, zoals alcohol, wel zijn toegestaan.. + Wereldwijd stelt men in toenemende mate de contraproductieve effecten van de criminalisering van drugs vast. Zowel op stedelijk als op landelijk niveau wordt er geëxperimenteerd met alternatieve modellen van regulering. In de Verenigde Staten, ooit de motor van de internationalisering van de war on drugs, is ondertussen het tij gekeerd: 34 staten legaliseerden cannabis voor medisch gebruik en 16 staten voor recreatief gebruik. Andere landen die cannabis gelegaliseerd hebben zijn Uruguay, Canada, Zuid-Afrika en binnenkort ook Luxemburg. Verschillende Amerikaanse gemeenten hebben het gebruik van natuurlijke psychedelische stoffen gedecriminaliseerd, en de staat Oregon decriminaliseerde het gebruik van alle drugs in aanloop naar de laatste presidentsverkiezingen www.unhappybirthday.be www.smartondrugs.be www.stop1921.be