Cannabis is een fundamenteel mensenrecht

In een opzienbarend vonnis heeft de Mexicaanse Hoge Raad geoordeeld dat het verbieden van gebruik, bezit en teelt van cannabis een schending is van de fundamentele mensenrechten. De uitspraak zet een wereldwijd precedent en kan ook directe gevolgen hebben voor regulering van cannabis in Nederland. Het Mexicaanse vonnis wordt alom gezien als een mijlpaal op weg naar het einde van het cannabisverbod in Zuid - Amerika. 'Het is echt een monumentale zaak', zei Hannah Hertzer van de Drug Policy Alliance tegen de Washington Post. 'Hij werd gevoerd op grond van mensenrechten, wat ongebruikelijk is, en in Mexico, het epicentrum van de ergste effecten van de War on Drugs.' De rechtszaak is aangespannen door vier activisten van SMART (Sociedad Mexicana de Autoconsumo Responsable y Tolerante). Deze Cannabis Social Club bepleit sinds 2013 via de rechtbank dat gebruik, bezit en teelt van cannabis voor persoonlijk gebruik een mensenrecht is.

Vrije ontwikkeling

In de Mexicaanse grondwet is het 'recht op vrije ontwikkeling van je persoonlijkheid' opgenomen. In hun pleidooi stelt SMART: 'Het opleggen van één enkele standaard van gezond leven is niet toelaatbaar in een liberale staat, wiens bestaan is gebaseerd op de erkenning van de menselijke uniciteit en onafhankelijkheid.' Of zoals Andres Aguinaco, een van de advocaten van SMART, voor de uitspraak verklaarde: 'De staat kan je niet verbieden een stapel taco's te eten omdat dat slecht voor je gezondheid is.'

Onderzoek

De Mexicaanse Hoge Raad heeft nu dus geoordeeld dat gebruik, bezit en teelt van cannabis een fundamenteel mensenrecht is. Precies dat punt is voor Nederland van groot belang. Professor Piet Hein van Kempen van de Radboud Universiteit Nijmegen werkt aan een onderzoek over regulering van cannabis en mensenrechten. Dezelfde Van Kempen die vorig jaar, in opdracht van Ivo Opstelten, het lijvige rapport 'Internationaal recht en cannabis' afleverde, met de conclusie dat reguleren internationaalrechtelijk niet mogelijk is. Nu onderzoekt Van Kempen, in opdracht van een aantal gemeenten die het Joint Regulation manifest hebben ondertekend, 'hoe de verplichtingen die voor staten voortvloeien uit de drugsverdragen zich verhouden tot fundamentele mensenrechten, zoals het recht op vrijheid, het recht op zelfbeschikking, het recht op privacy, het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op vrijheid van overtuiging en religie'. Het hoogste rechtscollege van Mexico heeft het antwoord op die vraag al gegeven: ja, gebruik, bezit en teelt van cannabis is een fundamenteel mensenrecht.

Hefboom

Het vonnis betekent niet dat cannabis nu meteen legaal is in Mexico, maar het zet de deur naar legalisering wel wagenwijd open. 'De uitspraak kan fungeren als een hefboom voor voorstanders van legalisering en heeft daarmee potentieel grote consequenties voor de illegale drugshandel op het Westelijk halfrond', berichtte NRC/Handelsblad. 'Als de Commissie Criminaliteit van het Hooggerechtshof vier van zulke uitspraken doet, is de regering genoodzaakt de wet aan te passen. Een alternatief is dat acht van de elf leden van het héle Hooggerechtshof voor legalisering stemmen. Langs deze weg is het homohuwelijk deze zomer in Mexico feitelijk gelegaliseerd.'

Domino effect

De Washington Post stelt dat het vonnis 'wetgevers een enorme hoeveelheid politieke ruimte geeft om op federaal en staatsniveau juridische hervormingen te introduceren'. 'De uitspraak geldt niet voor commerciële cannabisbedrijven, zoals in Washington en Colorado in de VS. Maar het vonnis vertegenwoordigt de eerste verklaring van het recht om cannabis te gebruiken als een fundamenteel mensenrecht. En dat kan een domino effect hebben in andere Latijns-Amerikaanse landen, zoals Uruguay en Chili, die momenteel worstelen met verschillende maatregelen om cannabis te legaliseren.' En in Nederland dus...