‘Niet zo ranzig als de Reeperbahn'

Met de walmen van wiet in de steegjes, leidt journalist Joost van der Wegen op regelmatige basis toeristen rond over de Amsterdamse wallen. De achtergronden bij het Nederlandse softdrugs- en prostitutiebeleid verbazen zijn gasten bij aanvang. Maar aan het einde van een ‘misdaadwandeling' over de wallen begrijpen ze het gedoogbeleid eigenlijk wel. ‘Dit is uniek in Europa.'

Met de walmen van wiet in de steegjes, leidt journalist Joost van der Wegen op regelmatige basis toeristen rond over de Amsterdamse wallen. De achtergronden bij het Nederlandse softdrugs- en prostitutiebeleid verbazen zijn gasten bij aanvang. Maar aan het einde van een ‘misdaadwandeling' over de wallen begrijpen ze het gedoogbeleid eigenlijk wel. ‘Dit is uniek in Europa.'

Kevin uit Californïe haalt een verfomfaaid papiertje uit zijn reisportemonnee, vouwt het open, en laat het met een glunderend gezicht aan me zien. Het is een certificaat dat hij van de dokter in de V.S. heeft gekregen. Er staat op beschreven dat hij last heeft van een spieraandoening, en dat hij daarom toestemming heeft om medicinale cannabis te gebruiken. Dat is te verkrijgen in een van de clubs die zijn thuisstaat kent, waar dit is toegestaan. 

Tien minuten eerder ontmoet ik Kevin bij de ingang van een groot hotel aan de rand van het Amsterdamse Wallengebied. Het is het startpunt voor een afspraak die ik sinds kort met de 12 miljoen toeristen heb die de hoofdstad jaarlijks bezoeken. Zij kunnen mij boeken voor een rondleiding in het Amsterdamse red light district. Maar dan niet als de gids die met een paraplu aangeeft waar hij ongeveer loopt, met een meute van twintig man achter zich aan, maar als een vriend in andere stad die je met kennis van zaken door de stad leidt. 

De Rent-a-friend op reis is een trend waar veel voor te zeggen valt. Wie kent niet het moment op de stadstrip, waarop je je afvraagt op wat voor manier je in contact zou kunnen komen met iemand die de stad echt kent, en die je mee zou kunnen nemen naar de meer exclusieve plekken - waarvan je weet dat je ze aan het mislopen bent. Op internet zijn legio sites te vinden, die vraag en aanbod op dit gebied bij elkaar brengen. Tot tevredenheid van beide kanten. Want wat is er leuker dan je eigen stad weer eens door een andere, vaak roze bril van een bezoeker te zien, die op zijn beurt blij is dat het straatbeeld waar nog zoveel geheimen achter zijn verscholen, tot leven komt. 

Ontdekking

Mooi is ook dat je samen ontdekkingen doet. De steeg waar ik het uitzicht naar de oorsprong van de stad laat zien -die overigens vergeven is van de wietlucht door de ventilator van een coffeeshop die erop uitkomt- blijkt te eindigen bij de laatste zogenaamde waterstoep van de stad. De plek waar in de Gouden Eeuw de schepen uit de Oost hele andere kruiden direct konden laten uitladen. Zonder het geven van de rondleidingen had ik dat aardige geschiedenisfeitje nooit achterhaald. 

Een meer eigentijdse onthulling aan de buitenlandse gasten is dat het gebruik van cannabis in Nederland strikt gezien helemaal niet legaal is. Het Nederlandse softdrugsbeleid is in de jaren zeventig ontstaan, met als gevolg dat justitie richtlijnen heeft ontwikkeld waardoor dit gebruik niet meer strafbaar is. Het is de basis onder het Nederlandse gedoogbeleid. Een Duitse vrouw maakt tijdens een rondleiding een scherpe opmerking: ‘Met het Nederlandse drugs- en prostitutiebeleid in het achterhoofd, is er eigenlijk geen sprake van criminaliteit op de Wallen. Dat is meer een uitvloeisel van de keuze die is gemaakt om die zaken te tolereren.’ 

De uitspraak is de spijker op zijn kop. In het Red light district gaat het ook over de ironie van al die buitenlandse toeristen die in hun eigen land geen dope mogen gebruiken, maar hiervoor wel naar Amsterdam komen, met als gevolg dat er op straat een levendige handel in allerlei andere soorten drugs ontstaat. Waarbij illegalen honderden euro’s per week verdienen aan het verkopen van nep-drugs die ze laten doorgaan voor bijvoorbeeld cocaïne. Het zijn vooral Britse groepjes feestvierders die zich op deze manier bij de neus laten nemen. 

Op het Oudekerksplein gaat het over het Nederlandse prostitutiebeleid. Veel Duitse gasten uit de provincie zijn toch wel geshockeerd dat de vrouwen hier hun werk achter de ramen doen. Als we op de Oudezijds Achterburgwal aankomen, beginnen zij meestal steeds langzamer te lopen, en worden ze steeds stiller. Maar als ik ze halverwege de wandeling vraag wat ze van het Rotlichtviertel vinden, is hun oordeel vaak mild. Hoewel de achtergronden bij de mensenhandel en de feiten over het geweld achter de achterdeur van de coffeeshop ze wel tot nadenken zet, vinden ze de Wallen zonder uitzondering prachtig, en voelen ze zich er veilig. ‘Dit is niet zo ranzig als de Hamburgse Reeperbahn. Het is uniek in Europa.’

Regelmatig vragen mensen of de criminaliteit op de Wallen niet heel hoog is, en of er niet veel Nederlanders zijn die wiet roken door het bestaan van de coffeeshops. Het is mijn kans om duidelijk te maken dat het percentage rokers in Nederland juist lager is dan in bijvoorbeeld de V.S. of in Engeland, en dat de prostitutie in alle openheid plaatsvindt, zodat de meisjes in een gecontroleerde omgeving hun werk kunnen doen. Daarbij geef ik ook aan dat er in Nederland wel degelijk een discussie woedt over het verschijnsel van de coffeeshop, en over de mishandelingen van werkende vrouwen door mensenhandelaren. Het experiment dat Nederland op deze gebieden is aangegaan, kent zijn keerzijden. 

Kevin uit Californië vertelt me halverwege de Warmoesstraat dat het certificaat om wiet te gebruiken in zijn stad Los Angeles niet moeilijk te krijgen is. Zijn medestudenten hebben er allemaal eentje. Ze hoeven alleen maar een lichamelijk probleem te verzinnen, en er mee naar een arts te gaan. In feite bestaat er dus ook in zijn thuisstaat iets als het gedogen van wiet. Toch is Kevin na de rondleiding over de Amsterdamse burgwallen onder de indruk van wat hij heeft gezien en gehoord. Niet in de laatste plaats omdat zijn vader thuis politieman is. Met een glimlach stelt hij vast: ‘Als in Californië zou mogen wat hier allemaal kan, dan zou hij zonder werk zitten.’ Waarna we afscheid nemen, en hij de eerste de beste coffeeshop induikt.

De ‘Red light district crime tour’ is onder meer te boeken op www.getyourguide.com, of direct via ‘gids@crimebeat.nl’