Regelgeving rondom wietexperiment getuigt van erkenning cannabismarkt

In Berlijn vond half november de conferentie CannabisNormal! plaats. De angst voor normalisering van cannabis lijkt bij onze buren inmiddels tot de verleden tijd te behoren. In Nederland zijn we nog niet zover, bleek maar weer eens op het Cannabiscongres van het Trimbos-instituut dat op 30 oktober plaatsvond in Driebergen. Het Trimbos vraagt zich op de website van het congres bezorgd af of de regulering van cannabis normalisering in de hand werkt. Tijdens het congres blijkt dat preventiewerkers en verslavingsdeskundigen als van oudsher blijven focussen op probleemgebruik. De nieuwe werkelijkheid waarbij moet worden gekeken of het aanbod van cannabismarkt voldoende aansluit bij de wensen en behoeften van cannabisconsumenten is duidelijk nog een brug te ver. Het verbaast me dan ook niets dat het congres begint met een gesprek met twee jonge ex-cannabisverslaafden. Eén van hen, Melvin (16) zegt dat hij voorheen continu blowde. Zijn ouders dachten dat hij stoned was als hij een keer niet had geblowd. Hij kocht zijn wiet bij een dealer die ook drugs verkocht als MDMA kristallen en Ritalin (speed). Als de dagvoorzitter hem vraagt: ‘Doen we er niet te makkelijk over?’ antwoordt Melvin: ‘Nee. Wel kunnen we erg makkelijk aan allerlei soorten drugs komen vanwege al die dealers op straat.’ Dat was niet het goeie antwoord. De voorzitter gaat snel door met het programma.

Gamechanger

De Australische hoogleraar Wayne Hall (Universiteiten Queensland en London) geeft in zijn presentatie een historisch overzicht over de regulering van cannabis in de VS. Hij legt uit dat de opkomst van de medicinale cannabis een echte gamechanger werd. Door acceptatie van cannabis als medicijn werd ook het recreatieve gebruik steeds meer geaccepteerd. Hall noemt dit een bottom-up reform. Steeds meer mensen in Californië konden met een doktersverklaring op zak gewoon bij een dispensary wiet kopen en veel artsen werkten aan dit systeem mee. De facto is er sinds 2009 sprake van legalisering van wiet in die staat. Inmiddels is medicinale cannabis in 28 staten (plus Washington DC) in de VS legaal. Hall haalt een uitspraak aan van wijlen Dennis Peron, een fervent activist uit San Francisco: ‘All marijuana use is medicinal.’ Hall zegt nog een aantal interessante dingen. De prijs van wiet in de VS is sterk gedaald. In Washington State bijvoorbeeld daalde de prijs na legalisering van 25 dollar naar 5 dollar per gram. In de VS zijn joints minder populair dan in Europa, maar edibles en concentraten (7%) des te meer. In die concentraten zit 70 tot 90%THC!

Tunnelvisie

Er waren ook coffeeshopondernemers op het congres aanwezig. Een van hen viel op dat ‘het preventie-systeem’ zichzelf als een ‘onmisbaar’ instrument aan het verkopen was: “Volgens het Trimbos zijn er 300.000 riskante cannabisgebruikers. Ik had sterk het vermoeden dat ze dat getal noemden om aanspraak te kunnen blijven maken op een flinke subsidiepot.” De preventiewereld zou er goed aan doen om meer zicht te krijgen op normale cannabisconsumenten en hun activiteiten ook op die consumenten af te stemmen. De dag had bijvoorbeeld ook kunnen beginnen met een consument die zijn cannabisgebruik onder controle heeft. Congresgangers zouden zich de vraag kunnen stellen in hoeverre het een probleem is dat regulering tot normalisering van cannabisconsumptie leidt. En hoe je de schade voor kwetsbare groepen in dat geval zoveel mogelijk kunt beperken.

Volksgezondheid centraal

Veel mensen in de preventie- en verslavingswereld redeneren te veel vanuit hun eigen perspectief. Daarom was het goed om een verfrissend geluid te horen van de Utrechtse wethouder Victor Everhardt die zich hardop afvroeg of de autoriteiten nog wel de maatschappelijke impact hebben die wij ervan verwachten: “Mensen erkennen experts, maar maken daarna hun eigen beslissingen. Je komt niet meer weg met het nemen van beslissingen vanachter een katheder.” Zo is dat! De wethouder die in het verleden werkzaam was op het ministerie van Volksgezondheid, gaf aan het jammer te vinden dat het ministerie van Justitie en Veiligheid de lead heeft bij de invulling van het wietexperiment. Hij zou graag de volksgezondheid centraal willen stellen: “Als u me vraagt of ik mijn geld inzet op een goede afloop, dan zwijg ik.”

Zelfregulerende markt

De wethouder sluit daarmee aan op de resultaten van de Grass Poll die ik aan het einde van de dag presenteerde. De online-enquête onder cannabisconsumenten is inmiddels door meer dan 13.000 mensen ingevuld. De resultaten tonen aan dat de cannabismarkt een markt is die zichzelf reguleert. Ondanks het gebrek aan toezicht functioneert deze markt al ruim 40 jaar behoorlijk. Er is een evenwichtige balans tussen vraag en aanbod. Veel preventiemedewerkers denken dat zij een belangrijke rol spelen in het geven van informatie over cannabis. De Grass Poll geeft een heel ander beeld. Vooral familie, bekenden, andere consumenten en personeel van coffeeshops en clubs zijn belangrijke informatiebronnen voor cannabisconsumenten. Geschreven bronnen zijn een stuk minder belangrijk, waarbij flyers van de hulpverlening als minst belangrijke bron van informatie worden gezien. Dat geeft te denken.

Vertrouwen

Het wietexperiment grijpt in op een bestaande balans op de cannabismarkt. Het lijkt erop dat weinig preventiemedewerkers, andere professionals en politici daar zicht op hebben. De angst voor de normalisering van de wietindustrie is ongegrond. Normalisering zorgt ervoor dat excessen, problematisch gebruik en problemen rondom kwaliteit, toevoer en criminaliteit kunnen worden aangepakt. De overheid moet vooral vertrouwen zien te winnen van cannabisconsumenten en goedwillende telers en coffeeshops. Normalisering is geen bedreiging maar een kans. Een kans voor de maatschappij en een kans voor de overheid, om criminaliteit terug te dringen en de gezondheidsrisico’s voor consumenten te verminderen.

Nieuwe werkelijkheid?

Onlangs werden de regels bekend waaraan gemeenten, henneptelers en coffeeshopondernemers zich moeten houden die meedoen aan het wietexperiment. Die regels laten eveneens zien dat de nieuwe werkelijkheid waarin cannabis een legaal product is, nog niet helemaal is geaccepteerd. De angst voor het ‘weglekken’ van legale cannabis naar de illegale markt leidt op sommige aspecten tot overdreven voorwaarden. Waarom moet cannabis vervoerd worden als een waarde-transport? Dat drijft de prijs onnodig op en is nergens voor nodig. En waarom moeten de producten in verzegelde verpakkingen worden verkocht? Dit sluit niet aan bij de huidige praktijk waarbij klanten een wiettopje kunnen zien en ruiken voordat zij deze aanschaffen. Over het algemeen heeft er wel een duidelijke verschuiving in het denken over de cannabismarkt plaatsgevonden. De erkenning van de coffeeshop als distributiepunt van legaal geproduceerde cannabis is een feit. Er is ruimte voor marktwerking en ondernemerschap. Zo getuigt de garantie dat telers kunnen en mogen produceren wat de coffeeshops en in het verlengde daarvan de consument verlangt, van vertrouwen in de markt. Ook de keuzevrijheid van de coffeeshop om zelf te mogen bepalen bij welke teler hij zijn producten afneemt, is een vorm van erkenning van de deskundigheid van de sector. Door: Nicole Maalsté