Rondetafelgesprek adviescommissie wietexperimenten: Verslag van binnenuit

11 Jul 2018

De commissie die de regering adviseert over de experimenten met gereguleerde teelt van cannabis voor de coffeeshops organiseerde in april en mei een serie rondetafelgesprekken met externe deskundigen. Op 9 mei nam VOC-voorzitter en Highlife medewerker Derrick Bergman deel aan zo’n rondetafelgesprek. Verslag van binnenuit.


Het is prachtig weer op 9 mei, 27 graden en zonnig. De ‘Adviescommissie experiment gesloten coffeeshopketen’ gebruikt een zaaltje in het Meeting Plaza in Hoog Catharijne in Utrecht voor de rondetafelgesprekken. De muren zijn oranjebruin en er hangen twee schilderijen van koeien aan de muur. Het gesprek waarvoor ik ben uitgenodigd heeft als noemer ‘consumentenperspectief’. De tafels staan in een vierkant opgesteld, zodat iedereen elkaar aan kan kijken. Van de acht commissieleden zijn er drie aanwezig: voorzitter André Knottnerus, emeritus hoogleraar verslavingszorg Wim van den Brink en Dike van de Mheen, hoogleraar verslaving en transformaties in de zorg. Ook de secretaris, Nico de Neeling is aanwezig. Naast mijzelf zijn er zes andere deskundigen uitgenodigd: August de Loor (Adviesburo Drugs), Dimitri Breeuwer (stichting CannaWijzer), Raymond Dufour (stichting Drugsbeleid), de Friese cannabisactivist Hans Baerveldt, Leon Lichtendael (coöperatie LeliHolland) en Paul dos Reis, directeur van Greenlabs, ‘vernieuwers in de cannabissector’ uit Rotterdam. Dos Reis komt een kwartier te laat en blijkt de vreemde eend in de bijt. De heren van Greenlabs hebben nul ervaring in de cannabiswereld, maar venten actief een concept uit met geautomatiseerde verkoop in containers, die aan de stadsrand geplaatst kunnen worden. Voor mensen die, zoals ik, graag in een coffeeshop komen een soort nachtmerrie.

“Aan de krappe kant”

Knottnerus houdt een korte inleiding, waarin hij benadrukt dat de drie maanden die zijn commissie heeft gekregen om dit belangrijke en omvangrijke onderwerp te onderzoeken natuurlijk “aan de krappe kant” zijn. Ook vandaag zijn er maar negentig minuten beschikbaar om de zeven deskundigen aan het woord te laten. Knottnerus meldt dat de commissie bij het advies over de keuze van de gemeenten “geen specifieke spelers zal benoemen of naar voren zal schuiven”. De commissie is onafhankelijk, benadrukt hij, en zal opschrijven wat zij wil. Tenslotte meldt Knottnerus dat er geen formeel verslag gemaakt wordt, zodat iedereen vrijuit kan spreken. Wel zullen in de bijlagen van het adviesrapport alle namen komen te staan van de mensen met wie de commissie heeft gesproken. Na een kennismakingsrondje mag Dimitri Breeuwer het spits afbijten. Hij houdt een uitstekend verhaal, waarin het belang van de consument centraal staat. Dimitri hekelt de kleinschalige en rigide opzet van het experiment en het onzalige idee om het THC-gehalte te maximeren. Hij pleit voor gefaseerde invoering van gereguleerde cannabis. Niet alle shops in een stad zouden verplicht mee moeten hoeven doen en deelnemende shops moeten een deel van hun menu kunnen behouden, naast de gereguleerde soorten. Het vertrouwen van de consument is cruciaal en dat vertrouwen is nu erg klein. Dimitri snijdt ook het onderwerp thuisteelt aan en de volledig doorgeslagen toepassing van de Wet Damocles, waarmee kleine thuistelers dakloos worden gemaakt.

Forse kritiek

Ook August de Loor maakt zich hard voor de thuisteler en uit forse kritiek op het experiment. We hebben heel vaak kunnen lezen dat het gedoogbeleid failliet is, zegt August, maar dat is niet zo. Het gedoogbeleid heeft alleen te lang geduurd. De achterdeur had al lang gelegaliseerd moeten zijn. August pleit voor een organisch experiment, gericht op protocollering van de teelt. Daarvoor is in de eerste plaats een zogenaamde monografie nodig, die voor cannabis nog steeds niet bestaat. Met kenmerkende flux de bouche en Jordaanse tongval schildert August de sociale functie van de coffeeshop: de café-slijterij voor cannabis, waar consumenten in een vertrouwde en veilige omgeving kunnen kopen, consumeren én informatie krijgen. Mijn eigen vijf minuten gebruik ik vooral om te wijzen op het feit dat het experiment een opmerkelijke afwijking betekent van de gewone gang van zaken in Den Haag. De Tweede Kamer heeft immers al een wet aangenomen om de achterdeur te reguleren: het wetsvoorstel van Vera Bergkamp, dat op 21 februari 2017 een krappe meerderheid kreeg in de Tweede Kamer. Normaal gezien zou het wetsvoorstel hierna naar de Eerste Kamer worden gestuurd, maar dat is niet gebeurd. Bij de formatie van het kabinet Rutte III is het wietexperiment uit de hoge hoed van de formateurs gekomen. De wet Bergkamp is in de ijskast gezet. En dat terwijl het wetsvoorstel in de Eerste Kamer waarschijnlijk ook een meerderheid had gekregen, omdat de VVD inmiddels op zijn partijcongres in grote meerderheid had gekozen voor “slimme regulering” van cannabis.

Belangrijk

Waarom is dit zo belangrijk? De Tweede Kamer heeft al besloten dat de achterdeur gereguleerd moet worden, dus het experiment moet niet gaan over de vraag óf we gaan reguleren, maar over hóe we dat gaan doen. Onze politici zouden op werkbezoek moeten gaan in Canada en de VS, betoog ik, dat is veel nuttiger dan dit experiment. Vanzelfsprekend breek ik ook een lans voor de thuisteler: thuisteelt door volwassen Nederlanders moet zo snel mogelijk fatsoenlijk worden geregeld, al is het maar vijf planten. En de huisuitzettingen moeten onmiddellijk stoppen.

 

Achterhaald

Raymond Dufour, voorzitter van de stichting Drugsbeleid, kan niet nalaten te vertellen dat zijn stichting al in 1998 de brochure ‘Coffeeshop uit de schaduw, plan voor regulering van de achterdeur’ publiceerde. Twintig jaar later wordt dan eindelijk een klein stapje gezet. Dufour is zeer kritisch over de geplande duur van het experiment. Met de voorbereiding, de vijf jaar van het experiment zelf en de evaluatie zitten we al snel in 2025 voor het beleid echt verandert. Tegen die tijd is de wereld al zoveel veranderd dat het experiment totaal achterhaald zal zijn. De bijdrage van Leon Lichtendahl van LeliHolland is een dieptepunt: onsamenhangend, met horrorverhalen over jonge gebruikers met psychoses en agressie aanvallen. LeliHolland had beter een van de twee andere initiatiefnemers, Hester Kooistra en James Burton, kunnen sturen. De input van Paul dos Reis van Greenlabs is beperkt. Wat blijft hangen is zijn inschatting dat drie soorten cannabis genoeg is voor een verkooppunt, als je maar goede kwaliteit biedt. Want dat werkt met een friettent ook zo. Hans Baerveldt levert de meest persoonlijke bijdrage en concentreert zich op de fundamentele vraag hoe je een product kunt reguleren, terwijl het bezit van dat product voor de consument niet legaal is. Formeel wordt bezit immers nog steeds gedoogd. Dat betekent dat elke agent jouw net in de coffeeshop gekochte zakje wiet van jou af mag pakken. Een feit dat Dimitri Breeuwer ook aan de commissie voorhield.

Edibles

De commissieleden stellen een aantal vragen, met name over een eventueel waterbedeffect in gemeenten die niet meedoen aan het experiment en of het gebruik zal stijgen als er gereguleerde cannabis verkrijgbaar is. Zowel August de Loor als ik vertellen over recente bezoeken aan Canada en Zwitserland, waar bewezen wordt dat internationale verdragen legalisering niet in de weg staan. Ook het grote marktaandeel van edibles in de VS komt ter sprake; als coffeeshops hun assortiment kunnen uitbreiden met edibles en bijvoorbeeld concentraten, wordt het voor het illegale circuit erg moeilijk concurreren. De commissieleden luisteren met aandacht en bedanken iedereen voor hun bijdrage. Toevallig heb ik flyers voor Cannabis Bevrijdingsdag bij me, dus die krijgt elk commissielid eentje. Ik ben benieuwd of ik ze tegen kom in het Flevopark… Door: Derrick Bergman / G0NZ0 Media