Exclusief inkijkje in resultaten Grass Poll enquête

 In juli 2016 zijn wij op de Cannabis Bevrijdingsdag gestart met de zogenoemde Grass Poll, een online-enquête onder cannabisconsumenten. Ruim 8500 cannabisconsumenten hebben de enquête sindsdien volledig ingevuld. Het streven is om uiteindelijk 10.000 bruikbare vragenlijsten te verzamelen. De enquête kan dus nog steeds worden ingevuld op: www.grasspoll.nl. Omdat er op dit moment op allerlei niveaus hard wordt nagedacht over de uitwerking van wietexperimenten, presenteren we exclusief in deze Highlife een aantal resultaten uit de Grass Poll. Informatie over de gedragingen, behoeften en wensen van cannabisconsumenten is immers van cruciaal belang om de wietexperimenten te laten slagen. Ook laten die resultaten zien hoe de Nederlandse cannabismarkt er op dit moment uitziet.

Favoriete verkoopkanalen

Een voorbeeldje. Wanneer burgemeesters gaan roepen dat coffeeshops moeten worden vervangen door andere verkoopkanalen, dan is het wellicht handig om eerst eens te kijken hoe consumenten daar zelf over denken. Met andere woorden: in hoeverre is er behoefte aan andere verkoopkanalen? Consumenten konden in de Grass Poll aangeven of zij cannabis vooral als een genotmiddel of als een medicijn gebruiken. Of beide. Of nog anders. Bijna de helft van de respondenten (49%) heeft aangegeven cannabis vooral als een genotmiddel te zien en 35% beschouwt cannabis als een genotmiddel én als een medicijn. Samen zijn dat ruim 7000 cannabisconsumenten. Wanneer wij deze consumenten de vraag voorleggen waar zij hun cannabis het liefst aanschaffen, dan antwoordt 48% dat zij hun wietje het liefst in de coffeeshop halen. En 24% zou zijn wiet het liefst zelf telen. Thuisbezorgdiensten (9%) en onlineverkoop (4%) zijn een stuk minder populair (zie afbeelding 1).

Afbeelding 1 Consumenten die cannabis als genotmiddel gebruiken of als genotmiddel én medicijn (N=7089)

Het lijkt mij een duidelijk signaal dat de coffeeshop een belangrijk verkoopkanaal is. Burgemeesters die roepen dat de coffeeshop vervangen moet worden door andere verkoopkanalen, zouden er goed aan doen dit signaal serieus te nemen.

Zelf telen

Dat geldt ook voor de mogelijkheid om zelf hennepplanten te mogen telen. Meer nog dan consumenten die cannabis als genotmiddel beschouwen, blijkt dit van groot belang voor medicinale cannabisconsumenten. 14% van degenen die de enquête hebben ingevuld, gebruikt cannabis uitsluitend als een medicijn. Ruim een derde (37%) van deze medicinale cannabisconsumenten zou het liefst zijn eigen planten telen. Daarnaast noemen zij de besloten club als een mogelijk distributiekanaal. Ook bij deze cannabisconsumenten zijn webwinkels (11%) en thuisbezorgdiensten (7%) niet erg in trek. Opmerkelijk is ook dat slechts 9% van de medicinale cannabisconsumenten zijn cannabis het liefst bij de apotheek aanschaft. Een bedroevend aantal. Zeker als je bedenkt dat dit al meer dan 14 jaar het enige gereguleerde verkoopkanaal voor medicinale cannabisconsumenten is (zie afbeelding 2).

Afbeelding 2 Consumenten die cannabis UITSLUITEND als medicijn gebruiken (N=1207)

Marktaandeel coffeeshops

Volgens experts bedienen de coffeeshops op dit moment 55 tot 70% van de markt. Dat zou betekenen dat de zwarte markt 30 tot 45% bedraagt. Dit is een hele grove schatting. Niemand weet hoe dit precies zit. Kijken we naar de resultaten van de Grass Poll dan zien we dat de zwarte markt inderdaad een belangrijk verkoopkanaal is. Van de consumenten die (wel eens) in een coffeeshop komen, geeft bijna de helft (48%) aan ook wel eens hasj en wiet buiten de coffeeshop aan te schaffen (zie afbeelding 3). Dat betekent dat een groot deel van de cannabisconsumenten de weg naar de zwarte markt (eenvoudig) weet te vinden. We hebben indertijd met de wietpas in het zuiden van het land gezien hoe de zwarte markt coffeeshopbezoekers die zich niet wilden laten registreren binnen een mum van tijd naar zich toe wist te trekken. Het lijkt mij van groot belang om dit te voorkomen. Sterker nog: het doel van de experimenten zou moeten zijn om zoveel mogelijk consumenten naar coffeeshops en eventuele andere gereguleerde verkoopkanalen toe leiden en de zwarte markt zoveel mogelijk de kop in te drukken.

Afbeelding 3 Consumenten die (wel eens) in een coffeeshop komen (N=7305)

Om te voorkomen dat de zwarte markt groter wordt is het van cruciaal belang dat de gereguleerde verkoopkanalen een goede concurrentiepositie hebben ten opzichte van die zwarte markt. Het gaat dan niet alleen over de prijs van cannabisproducten. Maar ook over de diversiteit van de soorten en het vertrouwen in de beschikbare verkoopkanalen. Naast familie, vrienden en kennissen vormen coffeeshops op dit moment het belangrijkste informatiepunt voor cannabisconsumenten. De helft van de consumenten (49%) geeft aan daar zijn informatie vandaan te halen. De flyers en informatie van de hulpverlening en het preventiewerk worden het minst belangrijk gevonden als informatiebron. Slechts 14% van de cannabisconsumenten geeft aan daar zijn informatie vandaan te halen. Coffeeshops spelen dus een belangrijke rol bij het overbrengen van informatie. Ook dit is een signaal dat niet moet worden genegeerd om de wietexperimenten te laten slagen.

En… en…

Het experimenteren met andere type verkoopkanalen voor cannabis is an sich geen slecht plan. De vraag is alleen of de nieuwe verkoopkanalen een vervanging moeten zijn voor de coffeeshops, of een aanvulling. Op dit moment heeft slechts een kwart van de Nederlandse gemeenten coffeeshops. Die coffeeshopexploitanten zijn overigens allemaal door de mangel gehaald. Als er connecties zijn met de georganiseerde criminaliteit dan zouden zij in principe niet (meer) kunnen beschikken over een vergunning. Mocht dit wel zo zijn dan hebben de gemeenten hun werk niet goed gedaan. In die zin is de uitspraak van de burgemeesters die roepen dat coffeeshops grotendeels in handen zijn van de georganiseerde criminaliteit vreemd. In alle andere gemeenten (zonder coffeeshop) vormt de zwarte markt op dit moment het belangrijkste verkoopkanaal. Wellicht is het een idee om in een aantal van die gemeenten te experimenteren met andere verkoopkanalen. Uiteraard dient dan wel eerst in kaart te worden gebracht waar de consumenten in die gemeenten hun hasj en wiet nu aanschaffen. Op die manier kan later worden gecheckt of deze consumenten inderdaad gebruik gaan maken van de nieuwe verkoopkanalen. Kijkend naar de resultaten van de Grass Poll zou ik de coffeeshop als verkoopkanaal niet zomaar gaan afschrijven. Als dat het doel van de wietexperimenten wordt, dan zijn deze gedoemd te mislukken. Een gemiste kans.

Eigen teelt

Alhoewel de meeste cannabisconsumenten hun wiet en hasj in een winkel kopen, geeft een aanzienlijk aantal consumenten aan het liefst zelf hennepplanten te willen telen. 40% van de respondenten heeft hier ook ervaring mee. De overheid zou er daarom goed aan doen om het telen van een beperkt aantal hennepplanten voor eigen consumptie ook mee te nemen in het wietexperiment. Door: Nicole Maalsté