Rapport toekomstscenario’s: reguleren, gedogen of verbieden
Hoe zal het in de toekomst met het kweken van wiet in Nederland gaan? Of, zoals dat in ambtenarentaal heet, ‘de illegale wietteelt in Nederland’. Niet alleen jij en ik zijn daar benieuwd naar. De overheid wil ook graag weten hoe dat er uit gaat zien. Kortom, tijd voor weer eens het zoveelste cannabisonderzoek.
Drie mogelijke toekomstscenario’s werden onder de loep genomen. Het 64 pagina’s tellende rapport Scenarioverkenning Cannabis (Rapportage ex ante impactanalyse) van het Ministerie van Veiligheid en Justitie (in samenwerking met onderzoeksbureau Significant) komt daarbij tot redelijk onthutsende conclusies, althans voor de overheid zelf. Want wat blijkt? Het kweken van wiet gaat gewoon door! Of ze nu gaan reguleren, gedogen of verbieden. Daar ga je met de maakbaarheid van de samenleving…
Scenario 1
Het rapport geeft wellicht onbedoeld een aardig idee van wat een reguleren-scenario in Nederland zou betekenen. Telers en verkopers worden daarbij ‘intensief door de overheid gecontroleerd’. Toch zijn de effecten van die toegestane kweek (het gesloten model) volgens de opstellers miniem. Zij volgen namelijk het mantra dat een groot deel van de in Nederland gekweekte wiet naar het buitenland wordt geïmporteerd. Bovendien zouden huidige wietkwekers niet kunnen of willen voldoen aan de overheidseisen, zodat ze ervoor kiezen om illegaal te blijven kweken. Straathandel zal mogelijk beperkt afnemen als er meer verkooppunten komen, maar de straathandel in buitenlandse hasj zal toenemen, omdat deze niet in de gereguleerde verkooppunten mag worden verkocht. De prijs van wiet zal ongeveer hetzelfde blijven.
Scenario 2
In scenario 2 blijft het gedoogbeleid zoals nu voorbestaan. Wel wordt de teelt van cannabis ‘onder bepaalde voorwaarden’ toegestaan. Dat zou de prijs van wiet iets kunnen laten dalen, Immers, er zijn minder risico’s dat je planten in beslag worden genomen, dus dat betekent dat kweken met minder risico’s gepaard gaat. Het totaalplaatje voor de illegale teelt wordt in dit scenario complexer, omdat er een grotere kans bestaat op vermenging van gedoogde en illegale teelt. Dat leidt tot extra werk voor politie en OM, omdat de opsporing en bewijslast moeilijke wordt.
Scenario 3
Het droomscenario van de PVV, CDA, CDU en SGP. Alle coffeeshops gaan dicht en het kweken van wiet wordt totaal verboden, ook als je maar één plantje hebt. Volgens de onderzoekers zal dit weinig effect op de vraag naar cannabis hebben: ‘Het stoppen met gedogen kan naar verwachting leiden tot een kleine daling van de vraag naar cannabis; een (volgens de experts klein) deel van de gebruikers zal namelijk afgeschrikt worden door het feit dat cannabis alleen via de illegale handel verkrijgbaar is.’ En: ‘De effecten op de illegale teelt zullen naar verwachting kleiner zijn dan bij scenario A en B.’ Verder zal de straathandel toenemen, zodat er meer overlast gaat ontstaan. En om deze te bestrijden, is dan weer meer capaciteit bij politie en OM nodig.
Scenario 4?
Jammer is dat de ambtenaren niet een scenario 4 hebben onderzocht. Waarbij de teelt van cannabis gewoon gelegaliseerd wordt, naar model van een van de Amerikaanse staten, Canada of Uruguay. Of naar een ander model, dat uit gaat van de bestaande Nederlandse situatie van coffeeshops. Ondertussen deel ik graag de wijze raad over een mogelijk toekomstscenario van de wietmarkt van een expert nog even: “De markt beslist zelf wel.” Door: Rob Tuinstra
